Es estat confirmat: lo mes de julhet de 2023 foguèt lo mes pus caud sus la planeta dels darrièrs 120 000 ans. E las Nacions Unidas an ja avertit que las temperaturas nautas d’aqueste estiu an pas encara finit de pojar.
Aquel mes tanben coneguèt las tres setmanas mai caudas jamai enregistradas; i aguèt plusors èrsas de calor, mai que mai en Euròpa, un continent que s’escalfa de biais mai rapid que los autres. D’autres continents, pasmens, tanben patiguèron de temperaturas òrras: l’America del Nòrd e Asia, especialament.
De fuòcs pertot en Mediterranèa
De fuòcs en Grècia, Sicília, Africa del Nòrd e Canadà tanben confirman aquelas temperaturas. L’estiu de 2023 pòt ja èsser considerat coma un dels piègers al nivèl mondial. Mas la temperatura mejana dels oceans tanben es venguda insuportabla per las fauna e flòra qu’i vivon, e mai pels umans. E la Mediterranèa es una mar que s’escalfa mai rapidament que d’autras.
Lo pièger jorn, segon los cercaires, foguèt lo 6 de julhet: la temperatura mejana mondiala arribèt a 17,08 °C. Los 5 e 7 de julhet tanben foguèron òrres amb una temperatura mejana pus nauta de pus d’1,5ºC, comparada als periòdes d’abans l’industrializacion planetària. De temperaturas coma la de la vila chinesa de Turpan amb 52,2 °C lo 16 de julhet atenguèron un recòrd mondial.
“Son de recòrds que demoraràn pas isolats, çò diguèt Carlo Buontemp, director del servici de cambiament climatic Copernicus. Podèm predire que la temperatura mejana de la planeta tanben seràn plan nautas los meses venents”.
Segon las Nacions Unidas, 22 jorns de julhet foguèron los pus nauts dels darrièrs 120 000 ans. Lo fach es estat confirmat per de paleoclimatològs. Abans 2023, lo recòrd mondial foguèt de 16,9 ºC (en 2022). Après lo 3 de julhet d’ongan, las temperaturas mondialas cresquèron de mai d’1,7ºC totes los jorns. La mejana de 1979-2000 foguèt de 0,8ºC de mens.
Segon diferents paleoclimatològs, la temperatura mejana de 2023 es ja estada fòrça nauta. A cada decenni la temperatura cresquèt dempuèi 1850. De mai en mai, e 2023 foguèt un recòrd absolut. Fins ara, la paleoclimatologia afirma que lo periòde pus caud de la planeta (màger qu’ara) sonque aguèt luòc fa 125 000 ans.
Lo clima del passat es estat conegut a travèrs dels microfossils. Lo periòde 2011-2020 es la consequéncia de la temperatura mejana dels darrièrs 2000 ans. Fins ara, çò dison los expèrts, l’epòca la pus cauda se tenguèt abans la darrièra glaciacion mondiala. E la temperatura mejana de julhet de 2023 es doncas la pus nauta dels darrièrs 120 000 ans. Los cercaires avisan qu’aquò es sonque lo començament…
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
