Lo mai grand escantiment tuèt primièr las plantas
De nòvas pròvas sus la còsta australiana confirman que lo mai grand escantiment patit per la planeta –lo primièr dels cinc que se son tenguts– fa 252 milions d’annadas, entraïnèt abans tot una desaparicion massissa d’espècias vegetalas. Puèi arribèt l’escantiment generalizat de la vida animala. Un fach qu’alèrta sus çò que se pòt passar uèi.
Aquel escantiment, tanben conegut coma la Granda Mòrt, provoquèt una desaparicion generala de las plantas sus la còsta australiana mas tanben en d’autres luòcs de la planeta. La causa ne seriá estada la granda erupcion volcanica de divèrses volcans a l’encòp en Siberia après l’amassada de totes los continents de la planeta en un solet continent apelat Pangèa.
Atal, après lo grand truc de totes los continents de la Tèrra per formar çò que seriá Pangèa, fa 252 milions d’annadas, mai d’un volcan siberian entrèron en erupcion. E aquò durèt pendent 2 milions d’annadas, un episòdi qu’auciguèt lo 96% de la vida oceanica e lo 70% dels vertebrats terrèstres. Mas se sabiá pas cossí s’èra tengut aquel escantiment.
Lo nòu estudi fach per una còla internacionala de geològs trobèt que la resulta d’aquela longa erupcion auriá entraïnat l’escantiment del mond vegetal fins a 400 000 ans abans lo dels animals marins. “Son de bonas nòvas, çò diguèt Christopher Fielding, lo scientific que dirigiguèt aquel estudi. Fins ara, la direccion èra aquesta mas èra pas encara estat trobat de pròvas scientificas tan solidas”.
Çò que se poiriá tornar passar
Per far l’estudi, los cercaires estudièron de pollèn fossilizat, la composicion quimica e l’edat de maitas ròcas e tanplan lors sediments presents sus la còsta sud-èst d’Austràlia. Foguèt alara que trobèron de concentracions de niquèl prèp de Sydney plan nautas, çò que confirmava qu’en rason de las erupcions siberianas de niquèl poiriá aver viatjat coma aerosòl durant de milièrs de quilomètres fins a Austràlia. Ailà auriá tuat una tras que granda partida del mond vegetal. Çò de meteis se seriá passat en d’autres luòcs del Mond.
L’istòria, que se seriá repetida puèi mai d’un còp, seriá un fenomèn qu’auriá tuat primièr las plantas, puèi los erbivòrs e enfin los carnivòrs. A mai, de sediments toxics serián tombats dins los oceans e los nivèus d’acidificacion e de temperatura serián venguts fòrça mai nauts.
Del temps que la majoritat dels estudis faches sus aquel primièr escantiment terrèstre èra estada realizada en de luòcs pròches de l’eqüator, la suspresa foguèt granda de trapar aquel niquèl en Austràlia.
L’erupcion volcanica auriá provocat de gas d’efièch de sèrra qu’auriá cambiat lèu lo clima de la Tèrra amb de fòrça mai nautas temperaturas e una granda ariditat. La durada d’aquel episòdi foguèt tròp dura per la planeta, que poguèt pas superar aquela crisi ecologica abans 2 milions d’annadas. Segon los cercaires, la contunha desaparicion d’espècias actualas es un avís de çò que poiriá tornar arribar.
“Son de leçons importantas per l’umanitat, çò diguèt Tracy Frank, autora d’aquel estudi. Podèm atal veire çò que se pòt debanar. E ara trobam mai de responsas a de questions sus cossí aquò aguèt luòc, e quina foguèt la velocitat del cambiament. Sens plantas la planeta es totjorn estada pròcha de la mòrt”.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
