Lo desèrt d’Uyuni es lo màger desèrt de sal que i a en la planeta, amb una superfícia de 10.582 km². Es situat a 3650 mètres sul nivèl de la mar a Bolivia, a la província de Daniel Campos, al departament del Potosí, dins la region dels Andes. Lo desèrt d’Uyuni es una de las mai grandas resèrvas de liti al mond, e tanben i a fòrça potassi, bòr e tanben magnèsi.
Los vents d’aquela region son plan fòrts pendent tot l’an e pòdon arribar plan als 90 km/h. Normalament son de vents del nòrd-oèst. Durant l’ivèrn lo vent es plan sec. Lo bacin ont i a lo desèrt de sal d’ Uyuni i a pas cap sortida a la mar.
La superfícia totala d’aquel desèrt de sal es de 60.000 km² e son bacin pòt èsser devessit al còp en dos bacins mai pichonèls; lo bacin del flume Gran de Lípez e lo del flume Colorado (Puca Mayu) ont i a lo quite desèrt de sal d’Uyuni. A travèrs lo riu Negrojahuira, e al long de 20 quilomètres, lo desèrt salat d’Uyuni arriba fins al desèrt salat de Coipasa.
De rèstas d’un lac preïstoric
L’airal ont uèi lo jorn i a aquel desèrt es ont i aviá fa 40 000 annadas lo lac Minchin e aprés lo lac Tauca o Tauka, pendent un periòde amb un clima fòrça mai umit, amb mai de pluèjas qu’uèi e amb d’aiga qu’arribava als 100 mètres de nautor sus lo nivèl actual. Apuèi lo lacs demeniguèron e arribèron los desèrts salats d’Uyuni e Coipasa a mai de las lònas actualas. Los lacs Poopó e Uru Uru tamben son de rèstas d’aqueles grands lacs preïstorics.
Aumens i a fins a 11 capas de sal, e caduna pòt aver entre un mètre e 10 mètres d’amplor. La superfícia a d’aperaquí 10 mètres d’amplor. Lo desèrt es fòrça prigond e arriba fins als 120 mètres jos la tèrra. Lo tèrra es fach d’aiga amb de sal, a mai de divèrses minerals, coma lo liti, lo bòr, lo potàsi, de carbonats e tanplan sulfats de sòdi. S’i pòt trapar tanben un mineral pauc comun coma l’ulexita, tanben coneguda coma la “pèira de la television” . Es transparent e pòt refractar sus la superfícia de la pèira l’imatge que i a en dejós. Es un desèrt de sal qu’es considerat coma la màger reserva de liti de la planeta maugrat que la siá extraccion siá fòrça malaisida pr’amor que i a pas d’aiga.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
