La situacion de l’emperaire Segismond èra plan complèxa car èra al mièg del mond occidental. Al Sant Empèri Roman Germanic. Mas atanben a las pòrtas dels Balcans. Foguèt lo quite Segimond que provoquèt la conquista de Sèrbia per los otomans amb una expedicion aprés la batalha de Kosovo, en 1389. E foguèt alara que los otomans venguèron una poténcia egemonica als Balcans.
Lo territòri plan que i aviá dempuèi lo nòrd de Sèrbia fins la quita Ongria èra lo luòc de lucha entre l’emperaire e lo sultan. Las campanhas contra los turcs èran obligatòrias per sauvar los crestians maugrat que la majoritat foguèsson ortodòxes. Cal soslinhar, totun, que los turcs totjorn assajavan de cercar amb las populacions localas: l’islamizacion èra pas doncas generala als Balcans e solament dins qualqu’unes nuclèus locals los musulmans èran la majoritat. A mai, los ortodòxes èra considerats coma crestians de segonda qualitat.
En 1437 Segismond èra pas mai al tròn ongrés, croata e chèc. Lo marit de la sieuna filha Elisabet èra vengut lo primièr rei de la dinastia Habsburg coma Albrecht II. Mas lo sieu règne foguèt cort pr’amor qu’aprés solament tres annadas morissiá de malautiá pendent la sieuna tornada d’una campanha contra los turcs a Serbia.
Son filh Ladislau nasquèt meses apuèi la sieuna mòrt e los nòbles ongreses mai fòrts volguèron pas un nenon coma rei e mai encara se la maire èra mòrta dos ans aprés. Ladislau demorèt presonièr a la còrt d’Austria, en tot esperar una escasença per poder tornar aver la corona. Al sieu luòc i aviá lo rei polonés Vladislav, de la dinastia lituana de Jogailo.
La contrataca cristiana
Lo Monarca respondèt lèu lèu e amb contundéncia lo dangièr otoman: en 1443, lo capitani transilvan Janos Hunady dirigiguèt una armada cap al sud, fins a las vilas de Niš e Sofia. Lo sultan èra obligat de negociar una patz de dètz ans que daissava liure una part dels Balcans centrals. Aquò possibilitèt la recuperacion politica de Serbia. A mai, la pression turca sus Albania e Dalmàcia èra ara lonh. Lo sultan signèt la patz de Segedin, e aquò foguèt atanben una escasença pel pròpri sultan per conquistar mai poder encara a Anatolia.
Mas los crestians premanissián una autra crosada e volián ara contratacar. La darrièra aviá coma tòca finala liberar la vila de Constantinòble en perilh real de tombar jos mans otomanas. Lo quite rei Vladislav foguèt influit per lo cardenal Cesarini e decidiguèt organizar una autra campanha, ara per balhar lo darrièr còp als otomans als Balcans.
Mas los otomans èran prèp de la desfacha finala. Cesarini capitèt fòrça en tot premanir l’ataca e fòrça cavalièrs d’Euròpa tota jonhèron la crosada. Totun, l’armada principala èra compausada d’ongreses, pas gaire preparats per una nòva campanha que començava pauc aprés la darrièra.
La tòca de la flòta navala veneciana èra blocar los estrechs maritims entre los continents. Pr’aquò los crosats avián l’ajuda de la populacion locala, mas la pression de Cesarini de voler la conversion al catolicisme del meteis emperaire bizantin se tot capitava militarament foguèt causa de grans problèmas.
Lo nòu otoman, lo jove Murad II, preparèt una trapa per las fòrças catolicas. Daissèt las dintrar a la vila de Varna. Fina alara la resisténcia èra estada pauca. Mas un còp ailà los crosats dintrèron a la vila bulgara lo 10 de noviembre de 1444. Una armada dos còps mai pichona e mens fatigada poguèt los chaplar. Lo quite rei Vladislav dirigiguèt una ataca desesperada e i moriguèt. Atal Ongria e Polonha perdèron lo sieu rei. Pas gaire soldats se salvèron.
Lo transpòrt de mai soldats turcs dempuèi Anatolia foguèt clau. Foguèt menat per los genoveses dins un acte de traison als crestians. Los otomans avián pas cap fòrça maritima pròpria. Amb Varna los otomans podèron tornar conquistar lo prestigi perdut un an abans e encara mai. Ara la sieuna atención èra sus Albania e Dalmàcia, pònts d’atacas contra las còstas italians a la mar Adriatica.
Quatre ans apuèi la desfacha de Varna, los ongreses assagèron de trincar lo poder turc un còp mai a una autra batalha a Kosovo pole, mas i capitèron pas. L’iniciativa foguèt ara e per un long periòde de temps per los otomans. Lo sultan Mehmed II vesiá plan que caliá ja crear un pònt logistic estable entre los Balcans e Anatolia. Enmièi los dos territòris demorava solament la vila de Constantinòble que esperava ara ja òc la darrièra e finala ataca otomana.
* Michal Čukan
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
