L’Auròra polara es un dels fenomèns mai polits que podèm agachar al cèl. Es un tipe de luminescéncia que i a al cèl nuechenc de las zònas polaras de la planeta, e tanben pòt aparéisser en d’autras partidas del mond pendent de brèus periòdes de temps. Es tanben coneguda coma aurora boreala dins l’emisfèri nòrd e tanben coma aurora australa dins l’emisfèri sud. Son nom ven d’Auròra, la deessa romana de l’auba.
Lo moment pus bon per la veire al cèl es entre los meses de setembre e mars dins l’emisfèri nòrd, e entre mars e setembre dins l’emisfèri sud. L’auròra se produsís quan i a una ejeccion de massa solara que truca amb la magnetosfèra terrèstre, e aquesta energia s’amassa fins que pòt pas pus e sorgís fusilhada en forma de radiacions electromagneticas sus l’ionosfèra terrèstra.
Las colors que vesèm a l’auròra dependon de l’espècia atomica o moleculara que las particulas del vent solar atisson e del nivèl d’energia qu’aqueles atòms o moleculas an. L’oxigèn es la causa de las doas colors primarias de l’auròra boreala, lo verd e lo jaune. Lo nitrogèn, a mai, es la causa de la color blava car un truc pòt quitar qualqu’uns dels electròns de la capa exteriora del còp que las moleculas d’èli entraïnan la color roia.
Un efièch unic
Una auròra se produsís quans se debana una ejeccion de massa solara que truca amb la magnetosfèra terrèstra. Aquesta esfèra que i al torn nostre obesís lo camp magnetic generat pel nuclèu de la Tèrra, formada per de linhas invisiblas que desseparan ambedos pòls, coma se foguèsse un imant. Quand la massa solara truca amb la nòstra esfèra aquela radiacions solaras conegudas amb lo nom de vent solar se desplaçan al long de l’atmosfèra.
Dins l’emisfèri ont i a la nuèch, als pòls ont i a d’autras linhas del camp magnetic, s’amassa d’energia fins que pòt pas pus e es lançada en forma de radiacions electromagneticas sus l’ionosfèra terrèstra en tot crear d’efièchs visuals estonants. 
L’Auròra es situada a 95 km de la superfícia terrèstra car a aquela nautor ja es pro densa per que los trucs amb de particulas cargadas sián realitat e pro sovent per que los atòms sián practicament en repaus. D’un autre costat, l’auròra boreala pòt pas èsser mai en naut de 500-1000 km pr’amor qu’en aquela nautor l’atmosfèra es brica densa e los trucs an pas un efièch significatiu dins son aspècte.
L’auròra polara a una estructura e de colors que cambian sovent. Pendent una nuèch una aurora pòt començar coma un arc isolat plan long que s’espandís dins lo cèl, normalament d’èst vèrs oest. A miejanuèch brilha de mai en mai e formarà d’ondadas al long de l’arc e tanben d’estructuras verticalas que son coma de rais de lutz fòrça longs.
I a de còps que tot lo cèl pòt èsser plen de cinchas, d’espiralas o de rais de lutz que se desplaçan lèu lèu. Lor activitat pòt demorar pendent de minutas o encara d’oras. Quan l’auba es pròcha tot lo procès sembla venir mai e mai lent e sonque mantunas zònas del cèl brilhan encara fins lo matin. 
Lo fenomèn existís tanben en d’autras planetas del sistèma solar coma Jupitèr o Saturn e qu’an de camps magnetics encara mai fòrts que lo nòstre. Uranus e Neptun atanben an de camps magnetics e ambedoas an d’amplas cinchas de radiacion. L’auròra es estada tanben espepissada en ambedoas planetas mercès al telescòpi Hubble.
Los satellits de Jupitèr son una zòna amb una granda preséncia d’auròras. Tanben foguèron agachadas sus Mart per la nau espaciala Mars Express en 2004 e publicadas un an apuèi. Es pas un efièch doncas unic de la nòstra tèrra car tanben foguèron agachadas en d’autras planetas. Son pasmens un espectacle tras qu’estonant.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
