L’emperaire Francés Josèp d’Àustria e Ongria aviá solament un unic eretièr, Rodolf, nascut del sieu matrimòni amb Elisabet de Bavièra (la mitica Sissí). La monarquia dels Habsburg permetiá pas a las femnas la possibilitat de governar. Mas l’an 1889 Rodolf moriguèt en estranhas circonstàncias al Palai de Mayerling (o benlèu pabalhon de caça de Mayerling) acompanhat de la siá amant Maria Vetsera. An existit totjorn de dobtes sus la tragedia. Foguèt un suïcidi? Un assassinat? Quins foguèron los motius?
L’arxiduc Rodolf aviá exprimidas en divèrsas escasenças las siás idèas politicas, fòrça progressistas e segurament ereitadas de la siá maire, que contrastavan totalament amb la politica conservadora del sieu paire e de la societat de Viena. L’Empèri dels Habsburg èra pas una monarquia parlamentària, coma per exemple la Granda Bretanha. La Corona aviá intactas las siás foncions politicas coma pendent l’Ancian Regim, e Rodolf opinava qu’aquela postura èra anacronica e mai a la fin del sègle XIXen.
Un empèri desparièr
L’Empèri aviá una longa lista de nacions que revendicavan una reconeissença de lors identitats e d‘institucions pròprias. Solament Ongria, e après fòrça discussions, èra estada reconeguda coma una de las nacions, amassa amb Àustria, que configuravan l’Empèri. Rodolf, e segurament tanben per influéncia de la siá maire, èra partidari d’evolucionar cap a un empèri federal. Qualques politics ongreses li avián aufrit la corona d’Ongria, que Rodolf acceptèt pas pr’amor que seriá estat un acte de revòlta contra lo sieu paire.
Rodolf opinava qu’èra important trabalhar per una compresa entre los desparièrs estats europèus, qu’evitarián de futuras guèrras e qu’aquel dialòg podiá èsser fòrça positiu per tota Euròpa. Mas en un ambient progressivament de guèrra, aquelas idèas èran pas tròp abitualas dins la diplomacia europèa. Rodolf se confondiá pas. Vint-e-cinc ans après arribariá la Granda Guèrra.
Amb aquelas idèas èra previsible que las relacions amb lo sieu paire foguèsson complicadas. L’emperaire Francesc Josep aviá manifestat tanben en qualques escasenças que considerava pas que lo sieu filh foguèsse preparat per governar.
Lo matrimòni de Rodolf amb la princessa Estefania de Belgica, una union provocada per causas diplomaticas, capitèt brica. E qualcunas personas pròchas afirmavan que l’eretièr patissiá de permanentas depressions per l’incompreneson e l’inexistència de supòrt del sieu paire.
Foguèt un suïcidi? La monarquia informèt d’aquela possibilitat, mas foguèt posteriorament desmentida, pr’amor que los Habsburg son una familha catolica, e se Rodolf se siguèsse suïcidat seriá estat pas sepelit segon de rituals catolics (èra un grèu pecat lo suïcidi).
Foguèt un assassinat? Malgrat los constants desavens ideologics amb la siá pròpria familha, èra impossible que la meteissa monarquia aguèsse ordenat un assassinat. E desbrembam pas qu’alavetz l’emperaire auriá pas eretièr dirècte. Se parlava tamben d’una possibla conspiracion estrangièra, que considerava tanben que Rodolf èra pas premanit per governar, o que las alianças diplomaticas que poguèsse crear trinquèsson l’equilibri europèu. Ans après la casuda de l’Empèri dels Habsburg foguèt dobèrt l’expedient de la polícia qu’aviá mes en examen la tragedia de Mayerling. I aviá solament un papièr sens cap de paraula escricha.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
