CHINA, MAI PRÒCHA DE MART
La sonda chinesa Tianwen-1, es ja dintrada a l’orbita de la planeta Mart. Se aquò ja pòt èsser considerat coma un vertadièr succés per l’istòria espaciala d’aquel país la tòca es encara mai ambiciosa: an la volontat d’ i far aterrir un veïcul motorisat a mai d’un rover entre los meses de mai e junh d’ongan. E aquò situariá China al costat d’Estats Units al nivèl tecnologic e politic dins la corsa espaciala.
E òc, pr’amor que, se fins ara sonque Estats Units poguèt capitar a l’ora d’enviar de sondas e aterrir sus Mart, China vòl ara aténher un prètzfach parièr. Per ansin, la sonda chinesa Tianwen-1 dintrèt ja dins l’orbita marciana uech jorns abans de l’arribada a la planeta ròia del rover Perseverance de la NASA. E qualcunas oras aprés lo lançament de la sonda dels EAU en camin tanben vèrs Mart.
Los tres païses profechèron pel lançament la situacion excellenta a nivèl espacial que s’èra dubèrta dempuèi lo mes de julhèt de 2020. E China venguèt membre d’un grop ja pas pichon de païses que son arrivats a Mart los darrièrs tempses, al costat d’Estats Units, Russia, Euròpa, Índia e Emirats Arabis Units. Mas la tòca dels chineses es mai ambiciosa, car vòlon tanben aterrir sus Mart.
Per ansin, aqueste proplèu mes de mai la sonda Tianwen-1 deuriá lançar un veïcul motorisat e un rover a la superfícia de la planeta ròia. E aquò sonque poiriá èsser restacat amb Estats Units, unic páis que poguèt fins ara aquò far. “La tòca es brava, çò diguèt Francis Rocard, del Centre nacional d’Estudis Espacials. Jamai fins ara cap país foguèt tan brave a l’ora d’enviar amassa una sonda espaciala a mai d’un veïcúl e un astromobil en una meteissa mission espaciala. Es estonant”.
Una istòria espaciala recenta
China comencèt la siá istòria espaciala tard; en 1970: Alavetz lancèt lo sieu primièr satellit artificial. E fins a l’annada 2003 poguèt pas lançar una sonda al torn de nòstra planeta, d’ont un astronauta (en chinés taikonauta) sortiguèt de la nau espaciala Shenzou a l’espaci, Yang Liwei. Amb aquel prètzfach venguèt lo tresen país de la planeta que lancèt d’astronautas a l’espaci, al costat de Russia e Estats Units.
L’arribada al poder de Xi Jinping en 2012 foguèt lo començament d’una nòva edat daurada per aquel país, aumens a nivèl espacial, pr’amor que la tòca es dempuèi alavetz situar China coma la primièra poténcia mondiala en 2049 e per aquò far cal tanben aver de tòcas ambiciosas a nivèl espacial. De rebrembar qu’aquò sonque es possible amb un nivèl scientific e tecnologic estonant.
Dich e fach. Son plusors analistas internacionals que confirman que China a uèi lo jorn un nivèl de recerca scientific dins los camps de l’IA, la fisica nucleara e la corsa espaciala absolutament estonants. E pr’açò la tòca d’arrivar tanben a Mart. Los darrièrs ans China capitèt plan a l’ora de far mai de 39 lançaments de satellits (sonque en 2018) e aquela es una chifra mai nauta que la dels pròpris Estats Units (31) o Russia (20) e demòstra plan quin es lo nivèl tecnologic del gigant asiatic. En 2019 envièt un rover a la Luna. E en 2020 capitèt a l’ora de menar aperaquí 1,7 Kg de tèrra de pèiras pichonèlas dempuèi la Luna a la Tèrra. Aquò s’èra pas debanat dempuèi l’an 1976 amb las missions Apollo (Estats Units) e Luna (URRS).
En 2011 òm pòt agachar ja China al costat de Russia a l’ora d’explorar la luna marciana Fòbos. Mas aquela mission capitèt pas. En 2013 Índia envièt la sonda Mangalyaan a Mart. E aquel prètzfach foguèt una umiliacion publica pr’amor que foguèt lo primièr país asiatic que poguèt o far. Caliá doncas aver una tòca pus nauta encara.
En 2016 lo govèrn chinés signèt l’enviament d’una sonda de mai de tres tonas de pes, un veïcul motorisat e un astromobil d’aperaquí 240 Kg de pes a Mart. A mai, dins la sonda i a divèrses intruments scientifics, dont un radar, un magnetomètre, un espectomètre e d’autres. Se aquò capita China serà al davant d’autras nacions dins la corsa espaciala, coma Índia o Japon.
Pasmens, lo budgèt chinés malgrat èsser gigantàs (10 miliards de dolars) pòt pas encara èsser restacat amb aquel d’Estats Units (43 miliards de dolars). Mas se Estats Units vòl èsser lo primièr país de la corsa espaciala actuala e aital o confirmèt publicament, los chineses “an pas cap d’interés a l’ora d’èsser los primièrs, çò diguèt lo cercaire Xavier Pasco. An lo sieu ritme e jamai dison que vòlon ganhar Estats Units. Per aquò far collabòran totjorn amb d’autres païses coma Brasil o l’estat francés”.
Ara Tianwen-1 es dins una orbita marciana qu’arriba a sonque 290 km de Mart quand es mai pròcha. I fa un estudi de la siá topografia. La tòca es trapar un luòc ont aterrir. L’airal déu èsser trobat abans del mes de junh. Déu èsser plan e sens gaire ròcas car aquò poiriá provocar de problèmas grèus al rover chinés que deurà arribar a la superfícia de Mart abans de la fin de junh de 2022. Una data istorica per una nòva poténcia mondiala espaciala; China.
La Redaccion
