Eth tuc mès naut dera Val d’Aran ei eth nomentat Tuc de Molières, ena termièra entre aguesta val e Aragon (en aragonés de ditz Cap o Tuca de Mulleres). Damb es sons 3.010 mètres de nautor, ei era montanha mès nauta d’aguesta val occitana. En oèst demore era Vath d’Escaleta e en èst era Val de Barravés (en Ribagorça). Ei ua cresta d’arròca orientada de nòrd a sud e des deth son cim se pòt veir un paisatge susprenent.
Era part situada ar oèst deth Tuc de Molières ei un hèish de blòcs damb enquia sies petits lacs d’origina glaciau, que finissen en Plan d’Aigualluts, on es sues aigües s’amassen damb es dera Val de Barrancs. Ailà es dus arrius marcharàn amassa jos tèrra enquiara Val d’Aran, en tot donar aigua ara meravilha des Uèlhs des Josieu, en paratge aranés d’Artiga de Lin, e dempús directaments ar arriu Garona.
Un paisatge fòrça beròi
Eth territòri situat ar èst dera Val de Molières (un nom originari der aranés, que vò díder “val des molinères” mès que perdec era –N pr’amor qu’ei un gasconisme) ei eth mès beròi e caracteristic d’aqueth lòc. Ei un paisatge alpin damb de penents fòrça dificils, damb bòsqui d’auets e hais ena partida mès baisha e a on s’i trapen tanben quate des sies estanhs situadi entre es 2.200 m e es 2.400 m de nautor. E que son era origina principau der arriu Noguera Ribagorçana.
Eth vessant oèst deth Tuc de Molières ei on se trape era Val d’Escaleta e on se trapen es aigües des arrius Aigualluts e Barrancs. Es penents d’aguesta part, totun, non son tan pronunciadi com es dera partida èst. A mès, aguest tuc ei on se trapen es limits des dues províncies espanhòles d’Òsca e Lhèida.
Era sua vegetacion ei fòrça rica, damb casses, bròc blanc, bedoths e hais, que pòc a pòc, dèishen terren entès auets, en airau situat d’aperaquí es 2.000 mètres de nautor. Des d’ací i a mès e mès bruc, ginesta, liquèn, mofa e petites èrbes.
Eth paisatge alpin que i a ath torn deth Tuc de Molières tanben a una beròia fauna, pr’amor qu’enes dues vals (Escaleta e Barravés) s’i poden veir sarris e tanben marmòtes (un mamifèr escandit en Pirenèus mès reintrodusit en sègle XXau) a mès d’agles reiaus. Era preséncia d’aguestes ei fòrça espandida e poden èster vistes enquia cinc parelhes que hèn eth nin ath còp. A mès, tanben i a votres, com eth votre leonat e bèri uns gipaets .
Era dralha entà arribar ath tuc ges deth tunèl de Vièlha vèrs er oèst e s’arribe enquias Paluns de Molières (1.720m). Dempús se passe pes Estanhets de Molières (1.950 m), qu’ei on se pòden veir es quate lacs glaciaus. Dempús deth tresau lac cau marchar direccion nòrd enquias 2.920 m, e dempús vèrs eth sud-oèst entath madeish tuc (3.010 m). Era pujada se pòt hèr pendent un maitin e des d’aqueth se ve un des paisatges mès beròis des Pireneùs.
Era Redaccion*
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
