DE CERATOPSIDS NAFRATS PER LA LUCHA
Òm podiá imaginar que quicòm semblant se debanava en aquela sòrta d’espècias de dinosaure – los ceratopsids o dinosaures erbivòrs amb de cornes – mas coma totes sabem una causa es s’imaginar quicòm e una autra es poder o demostrar scientificament e aital poder demostrar que se debanèt. Pr’amor d’açò es important reconéisser lo nòu estudi fach sus d’esqueletas de ceratopsids americans, mai que mai apertenents a l’espècia celèbra de Triceratops horridus. Segon confirma la conclusion d’aquel estudi aquela espècia patissiá sovent de nafraduras a la fàcia – se òm pòt dire aital sus la coirassa qu’avián al cap amb los cornes – e pr’amor de lucha entre de mascles. Un prètzfach jamai confirmat paleontologicament fins a uèi lo jorn.
Los triceratops foguèron una espècia de ceratopsids que demorèron en America del Nòrd fa aperaquí 69 milions d’ans, çò es pendent lo Cretacèu. Avián una granda coirassa facha d’os que s’espandissiá al long de tota la fàcia per los protegir, benlèu de predators o benlèu d’autres especimèns de la sieuna pròpria espècia. Fins ara i aguèt de cercaires qu’afirmèron qu’aquela sòrta de coirassa d’os del cap dels triceratops aviá coma tòca los protegir sonque d’autres triceratops. Mas jamai foguèt trapada cap d’espròva, fins a l’ora d’ara.
Un nòu estudi fach per de cercaires de l’Universitat italiana de Cheti-Pescara e dirigits per Ruggero D’anastasio analizèt divèrsas rèstas fossilas d’aquela espècia e poguèt demostrar perqué avián evolucionat aital e quina èra la causa finala d’aquela defensa; de predators, d’autres triceratops ? La resulta de l’estudi confirmèt que, benlèu, los predators èran pas tant importants. Aital foguèt demostrat aprés s’estudiar amb prigondor l’esqueleta d’un triceratops nomentat Big John.
Un triceratops e plan mai
Big John es un triceratops fossil que foguèt trapat a la formacion de Hell Creek, a l’estat de Montana, en 2014. Amb Big John foguèron tanben descobèrts desenas d’autres triceratops que belèu moriguèron pr’amor d’una catastròfa naturala. Çò qu’es segur es que Big John foguèt plan identificat e desseparat dels autres triceratops pr’amor que foguèt plan ben conservat. Amb l’esqueleta de Big John los cercaires italians poguèron demostrar la rason principala dels triceratops d’aver una coirassa aital.
Car los cercaires trapèron lèu lèu un trauc a la part superiora drecha de la coirassa de Big John. Lo trauc èra irregular e aviá cèrts depaus que suggerissián que la consequéncia d’aquel trauc ossi podiá èsser estada una inflamacion venguda aprés una possibla infeccion que la patiguèt aquel triceratops.
Un analisi pus prigond del trauc pels paleontològs poguèt demostrar que lo dinosaure aviá patit puèi la naissença de mai d’os al luòc e aquò menet los cercaires a sospechar que lo trauc foguèt mai que mai una nafradura patida per aquel ceratopsid. Mas perqué ? Benlèu pr’amor que patiguèt l’ataca d’un predator o pas ?
Aprés estudiar encara mai lo trauc de Big John los cercaires descobriguèron que l’os patiguèt una nafradura traumatica e que l’os èra a mand de se recuperar e plan quand se debanèt la mòrt del triceratops. Aquò es dire tanben que l’animal aviá recuperat, pauc a cha pauc la siá santat e que benlèu seriá totalament suenhat d’aquela nafradura se lo dinosaure aguèsse pas patit la mòrt – per causas encara desconegudas pr’amor que se passèt al costat de desenas d’autres triceratops-.
Los cercaires, pr’amor de tot aquò, son segurs que Big John patiguèt una grèva nafradura a la coirassa del cap produsida per un autre triceratops mascle, çò que demòstra qu’aquel tipe de ceratopsids luchavan plan entre eles – e çò de mai segur per de femèlas- e qu’aquela lucha se debanèt sonque sièis meses abans de la mòrt d’aquel especimèn. E, per ansin, demorèt demostrat paleontologicament que los triceratops foguèron de ceratopsids que luchavan plan contra d’autres triceratops e que patissián de grèvas nafraduras pr’amor d’aquò – e benlèu tanben la mòrt – cossí se debana en fòrça espècias de mamifèrs uèi lo jorn. L’estudi foguèt publicat al numeric Scientific Reports.
La Redaccion
