Lo biomimetisme, o bio-inspiracion, qu’ei l’art de s’inspirar de las fòrmas, las matèrias, las proprietats, las foncions de çò de viu tà crear causas utilas aus umans. Que’s pòt aplicar en l’industria, la quimia, l’arquitectura, la politica… domenis en los quaus e permet sovent innovacions revolucionàrias.
Léonard de Vinci qu’ac disèva dejà : « Va préner las toas leiçons dens la natura, qu’ei aquí qui ei lo noste futur ». L’inventaire italian qu’èra un adèpte del biomimetisme qui bastí ua sòrta de planaire en s’inspirant de las alas de las ratapenadas.
Lo principi deu biomimetisme qu’ei que, tà un problèma o un besonh, la responsa e’s pòt trobar en la natura. Dab sègles e sègles de seleccion naturau e d’evolucion, com o explica Bruno Michel, engenhaire a IBM e adèpte deu biomimetisme, « n’existeish pas nat modèle mei optimizat que lo de la natura. Alavetz perqué e tornar inventar la ròda ? ». Que i trobarem solucions eficaças e, sovent, pauc costosas en energia.
Dens lo son libe Biomimicry, la scientifica americana Janine M. Benyus que defineish tres nivèus de biomimetisme. En lo prumèr, qu’imitam la forma deus organismes vius. En lo dusau, que reproduseishem la quimia deus materiaus de çò de viu. Enfin en lo tresau, que’ns inspiram deus ecosistèmas.
Imitar la fòrma deus organismes vius
O sabiatz ? L’arquitècte catalan Gaudí que concebó la Sagrada Familia de Barcelona en reproduseishent las brancas d’un arbo. Lo Velcro qu’estó inventat per l’engenhaire soïsse George de Mestral en tirant las hlors de badiana arpiadas aus sons vestits. La fòrma d’ua planta o d’ua bèstia que pòt a còps estar la responsa a problèmas pausats en l’industria.
Per exemple, Eel Energy [http://www.eel-energy.fr] a capitat de crear ua idroliana qui fonciona quan los corrents e serén hèra febles. Que permet doncas de tirar energia de las marejas. Tyer Wind [http://www.tyerwind.com/], eth, qu’a bastit eolianas qui alatan com los colibrís. Que pòden resistir a vents mei hòrts que las eolianas classicas, que permeten d’estar installadas mei pròchas las uas de las autas e que se’n pòden hicar duas sus un medish mast.
Lo biomimetisme tà la quimia e los materiaus
En mei deus objèctes, las bèstias e las plantas que pòden inspirar materiaus. Atau lo morfò, un parpalhon blu d’America, qu’ei a l’origina de mei d’ua descobèrta. Que cau saber qu’aqueth insècte n’a pas nat pigment. Que son los milions d’escalhas qui cobreishen las soas alas qui’s vòlen la soa color. Que difractan la lutz en filtrar sonque lo blu.
Aquera faiçon de generar colors qu’a inspirat ecrans plans constituits d’ua membrana de metau cubèrta de nanomiralhs. La lor enclinason que permet de reflectir las tres colors primàrias. Com n’an pas besonh de retroesclairatge, consumeishen 10 còps mensh d’energia que los ecrans a cristaus liquides. L’Oreal [http://www.loreal.com/] qu’a tanben creat suu medish principi un fard dont la color e depend de l’angle d’observacion de la parpèra.
La peth de las làmias, hèita de milierats de petits denticules, qu’ei tanben ua grana sorsa d’inspiracion tà la creacion de materiaus. Dab aqueth modèle, Sharklet [http://sharklet.com/] qu’a hargat un revestiment taus sòus, parets, aparelhs, pilulèrs, bendatges, classaders… dens los espitaus. En efèit, los dentilhons qu’empachan las bacterias de s’arrapar e que reduseish la lor propagacion de 94 %. Adishatz los produits antibacterians ! Speedo [http://www.speedo.com/fr/fr] e Arena [https://www.arenawaterinstinct.com/fr_fr/], eths, qu’an imitat la peth de las làmias tà realizar combinasons qui permeten de nadar hèra mei viste.
Tà çò qui pertòca la quimia, diferents vèrs qu’an inspirat pegas cirurgicaus qui resisteishen a l’aiga o un compausat qui perlonga la preservacion d’uns organes après lo lor prelhèvament tà un empèut. Microalgas qui hargan ua clòsca de veire a partir de silici que son a l’origina de vitras antirebat o de vestits anticorrosion.
Copiar los ecosistèmas
Lo tresau nivèu de biomimetisme, qui ei lo mei complèxe, qu’ei l’art de s’inspirar d’ecosistèmas tots. La permacultura o l’agroforesteria que’n son exemples coneishuts. Entà’us metre en òbra, que cau compréner las relacions de las espècias enter elas : pas res ne’s pèrd, tot que’s transforma, las dèishas deus uns que pòdon vàder la neuritud deus autes.
L’arquitècte Mick Pearce qu’a concebut, au Zimbabwe puèi en Australia, immòbles inspirats de las termitèras. Aqueras que son bastidas dab chaminèias qui’us asseguran ua temperatura constanta de 30 gras. Qu’a ajustat ad aqueth principi lo de « dochas termicas », qui tractan las aigas usadas e las hèn rajar lo long d’ua faciada, e los sons bastiments que consumeishen 85 % d’electricitat e 87 % de gas de mensh que los lors vesins.
A Marselha, l’ecoquartièr Smartseille [http://smartseille.fr/] qu’a beneficiat eth tanben de l’observacion de la natura : depollucion mercés a camparòus, faciadas dab algas tà la regulacion termica… tecnicas tant ecologicas com economicas.
Mes lo biomimetisme que va mei luènh. Qu’a inspirat çò qui s’apèra « l’economia blua », descriuta per Gunter Pauli dens lo son libe The blue economy. Com la natura, que fonciona en seguent quate principis : tot qu’ei utilizat ; n’i a pas nat caumatge, cadun que contribueish ; tot qu’ei tostemps a innovar, cambiar, ensajar de melhorà’s ; qu’utilizan çò qui ei disponible locaument.
Preservar la sorsa de las coneishenças
Mes tà poder beneficiar de las oportunitats qu’auhereish lo biomimetisme, un cambiament de las mentalitats qu’ei necessari. Que cau prumèr drin d’umilitat, tà acceptar que los animaus e las plantas, dont sèm acostumats a mespresar las capacitats, e’ns pòden ensenhar causas a nosauts umans. Que cau tanben mei de transversalitat en los ensenhaments scientifics, per’mor tà deschifrar las solucions que’ns prepausa çò de viu, que cau l’associacion de quimistas, biologistas, engenhaires, naturalistas, filosòfes…
Enfin, que cau a tota fòrça cambiar lo vejaire deu monde sus la natura. N’ei pas un enterpaus qui podem pilhar abans d’i escampar tot çò qui’ns serveish pas mei. Qu’ei un modèle a seguir, ua sèrva de coneissenças e de solucions aus nostes problèmas. Com ac ditz lo conferencièr Idriss Aberkane, « la natura qu’ei ua bibliotèca. Legem-la en plaça de la cremar ».
Tà anar mei luènh : La nature pour modèle, La Vie fòra seria junh de 2017.
Auré Seguier
