Carles Gascón Chopo es un dels mai importants cercaires suls Bons Òmes en Catalonha. A publicat una granda quantitat d’articles suls Bons Òmes e las luchas del poder feudal al Naut Pirenèu occidental catalan e a recebut lo Doctorat “Cum Laude” per l’UNED per la siá tèsi doctorala “La dissidéncia catara e lors bases socialas en Catalonha dels sègles XIIen au XIVen XIV”. Collabora amb l’Archiu Comarcal del Naut Urgell e es Tecnician de Patrimòni Cultural.
Redaccion.- L’epicentre principal dels Bons Òmes foguèt en Occitània, mas lo movement s’escampèt pels païses vesins. Abans la Crosada, i aviá de Bons Òmes en Catalonha?
Carles Gascón.- A la miá tèsi defendi, coma argumentava tanben l’istorian catalan Jordi Ventura, la preséncia de Bons Òmes abans la batalha de Murèth amb de documents. Èra benlèu una preséncia escassa mas reala, a comptar de mejans del sègle XIIen. S’agiriá d’una arribada logica, que confirmava una continuitat en l’expansion dels Bons Òmes. L’arribada d’una estructura de la Glèisa dels Bons Òmes a Catalunya benlèu seriá posterior a la batalha de Murèth. 
R.- Opinas que podián aver de Bons Òmes catalans al Concili de Sant Felitz de Lauragués l’an 1167?
C.G.- Es complicat ne conéisser la realitat, mas sabèm qu’aviá un evesque catar en Carcassona nomentat Bernat Català, mas sabèm pas s’èra vertadièrament catalan. Sabèm qu’al Concili de 1167 i aviá un representant aranés.
R.- Fa temps se produsiguèt un debat sus la possibilitat d’un evescat dels Bons Òmes en Aran…
C.G.- Al mieu article “La carta de Niquinta e la Ecclesia Aranensis” defendi qu’es possible qu’existiguèsse; foguèt benlèu una glèisa de vida brèva, mas reala. La polemica veniá pr’amor que qualqu’unes defendián que l’expression “Aranensis” èra un error de transcripcion d’un copista del sègle XVIIen e fasiá referéncia a la vila d’Agen. Mas es complicat qu’un copista, acostumat a transcriure de tèxtes, poguèsse cometre aquela error.
R.- Quinas circonstàncias socialas favoriguèron la difusion del movement dels Bons Òmes en Catalonha?
C.G.- A la miá tèsi voliá examinar de quines factors intèrnes ajudèron aquela difusion, pr’amor que considèri qu’amb lo factor de vesinatge entre Catalonha e Occitània sufisiá pas. Qualques nòbles (pas gaires) simpatizavan amb la fe dels Bons Òmes per lors afrontaments amb la Glèisa catolica, abitualament per de reparticions de rendas, coma per exemple lo vescomte Arnau de Castellbò e la siá lucha amb l’evescat de la Seu d’Urgelh.
La Glèisa catolica, amb son poder ideologic e religiós, menaçava la noblesa en aquelas disputas amb l’excomunicacion, e una manièra d’evitar aquel “estigma”, èra s’aderir a una Glèisa alternativa, coma èra la dels Bons Òmes.
Lo Catarisme en Catalonha se consolidèt basicament a nivèl urban, mejançant la propagacion per una sèria de vilas dins la Catalonha interiora, fòrça dinamicas e en expansion, coma Puigcerdà, Berga, Lheida (fòrça important), Cervera, Agramunt… amb una classa burgesa comerciala fòrça activa, que voliá participar dins lo govèrn municipal e de la Glèisa, mas l’estament eclesiastic se barrèt a aquela dubertura. Per contra, la preséncia en la Catalonha litorala aguèt pauca repercussion.
Dins las comunitats de montanha los Bons Òmes tanben s’establiguèron, tant al nòrd (Cerdanha, Naut Berguedà) coma al sud (Serra de Prades) de Catalonha. Aquelas comunitats èran estadas tanben prejudiciadas per l’expansion eclesiastica catolica, sustot amb de monastèris coma Poblet o Santes Creus, que prejudiciavan amb las siás vegadas transumantas las pasturas de las vegadas autoctònas d’aquelas comunitats. Aquela enemistat amb los monastèris catolics provoquèt que los abitants d’aquelas comunitats montanhudas cerquèsson d’autras opcions religiosas, coma los Bons Òmes.
R.- L’arribada de Bons Òmes après la desbranda de Murèth l’an 1213, signifiquèt de cambiaments per la societat catalana?
C.G.- L’arribada de Bons Òmes e d’occitans a Catalonha existissiá fòrça abans de la batalha de Murèth. Foguèt pas una fugida massiva, mas que contunhèron d’arribar los meteisses contingents de populacion qu’arribavan abitualament. Las aportacions demograficas occitanas son totjorn estadas fòrça importants. Pensam qu’après la Pèsta Negra al sègle XIVen, sens l’arribada posteriora d’immigrants occitans, Catalonhna seriá demorada despoblada.
R.- Un dels tieus articles s’intitula “Murèth. Un moment decisiu en la sedentarizacion del catarisme en Catalonha”. Perqué aquel títol?
C.G.- Amb aquel article voliá reinterpretar l’importància de la batalha de Murèth dins lo Catarisme en Catalonha, en superant los discorses istoriografics abituals que ligavan l’inici del catarisme catalan a Murèth. Ieu someti una preséncia anteriora, cossí avèm comentat abans, que se detecta en capítols coma la conquista de Tortosa o Llhèida.
Mas tanben es vertat que la desbranda de Murèth influencièt, amb la sedentarizacion d’una Glèisa Catara en Catalonha. Anteriorament, venián de predicadors catars itinerants e avián la sedença en Occitània. A comptar de 1213, s’establiguèt una Glèisa Catara fixa en Catalonha, amb de “sieus” conegudas coma Castellbò, Josa del Cadí e als bòsques del sud de la Sèrra de Prades, ont s’establiguèt pendent dos ans lo diaca Pere de Corona. Ara los Bons Òmes catalans sabián que podián recórrer a aqueles “sieus” quand avián de problèmas.
R.- L’aparicion del movement dels Bons Òmes sorgiguèt espontanèament o èra ligat al Bogomilisme de l’Euròpa Oriental?
C.G.- Ni una teoria ni una autra. Lo Catarisme coma un movement de dissidents religioses aguèt una origina exclusivament occidentala, amb un primièr nuclèu dins la Rheinland alemanda (Colonha, Bonn…), per unes motius intèrnes a la politica de la Glèisa catolica latina. Pensam als afrontaments entre lo Papat e l’emperaire germanic. Es justament dins aquelas vilas alemandas ont apareisson los primièrs predicadors catars.
Mas desbrembam pas tanben qu’en lo concili de Sant Felitz de Lauragués de l’an 1167 aguèt una importància principala, gaireben mitica, lo prelat Niquinta que proveniá de l’Euròpa Orientala, e la siá preséncia legitimèt las comunitats cataras occidentalas.
Alara, es amb aqueles estudis que podèm obténer una vision fòrça completa del movement dels Bones Òmes e de l’istòria del Naut Pirenèu catalan.
Una entrevista de Francesc Sangar
L’entrevista tota la trobarètz dins Territòri de Catars, lo primièr numeric en linha de lenga occitana sus lo catarisme, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
