Lo sòm, lo ritme cardiac o encara lo metabolisme son de foncions jornadièras cronometradas per de relòtges nomenats circadians que i a entre las cellulas. Mas la vida modèrna càmbia aquel cronomètre. L’industrializacion, los torns al trabalh, lo lum dels ostals o los telefòns modifican lo sòm e lo sistèma circadian. Ara un estudi de l’Universitat de Michigan demòstra qu’encara seguissèm los cambiaments sasonièrs de la lutz del jorn. L’estudi foguèt publicat dins numeric npj Digital Medicine.
“Los umans sèm vertadièrament sasonièrs, malgrat qu’o volgam pas admetre a l’ora d’ara”, çò diguèt Ruby Kim, que participèt a aquel estudi. La durada del jorn, la quantitat de lutz solara, tot aquò influís fòrça sus la nòstra fisiologia. L’estudi mòstra que la nòstra sincronizacion sasonièra ajuda mai o mens davant los cambiaments subits pendent los nòstres oraris quotidians. O acceptar pas vòl dire aver mai de desòrdres afectius sasonièrs, un tipe de depression ligada als cambiaments sasonièrs.”
De problèmas de santat
“O comprene pas tamben pòt entraïnar mai de problèmas de santat ligats als nòstres oraris de sòm e als nòstres relòtges circadians, çò apondèt. L’estudi a descobèrt que i pòt aver mai d’implicacions prigondas per de questions de santat mentala, coma l’umor e l’ansietat, mas tanben per las condicions metabolicas e cardiovascularas. E i a totjorn un compausant genetic.”
Segon Daniel Forger, autor de l’estudi, qualques unes se poirián melhor adaptar, mas per d’autres poiriá èsser fòrça pièger d’o acceptar pas. E explorar aquel compausant genetic ajudarà los cercaires a melhor comprene l’èsser uman. Per aiçò demandan mai d’estudis sus aquò.
“I a pas vertadièrament un relòtge, mas dos, çò diguèt Forger, l’un asssaja de seguir l’alba e l’autre lo calabrun, e se parlan entre eles.” Segon la sciéncia, los ritmes circadians son plan restacats a las sasons e la lutz del solelh. Dins l’estudi de milièrs de trabalhadors de torns que confirmèron que lors oraris cambiavan sovent diguèron que los podián pas plan seguir. Los oraris de sòm tanben cambièron. E sovent aqueles cambiaments èran contràris amb los cicles del jorn e de la nuèch. Mas totes mostrèron una dependéncia sasonièra, çò que confirmèt que sèm umans pr’amor d’aquò.
“Lo cervèl trabalhèt durant de milions d’annadas per assajar de seguir lo calabrun e l’alba, çò diguèt Forger. Mas l’industrializacion es sonque un virat d’uèlh per rapòrt a l’evolucion. E ara encara volèm aver lo meteis ritme. E o podèm pas. Pr’amor que sèm encara d’animals sasonièrs”.
D’un autre biais, divèrses estudis genetics an identificat un gèn que jòga un ròtle important dins los relòtges circadians dels animals que seguisson los cambiaments sasonièrs. Los umans tanben l’an, aquel gèn. Pels trabalhadors, lo trabalh per torns èra perturbador pr’amor que podián pas alinhar los lors relòtges circadians e los lors oraris de sòm pendent las sasons.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
Fotografia principala: Sergey Ashmarin/CC.
