Uèi lo CAOC (Centre d’Agermanament Occitano-Català) fa la presentacion del libre de Lluís María Mandado, un escriban catalan, “Lo Cid de València èra catalan”. Lo libre a un missatge que pòt inquietar mai d’un: la reconquista espanhòla foguèt pas cossí nos es estada explicada. L’eròi castelhan Cid foguèt catalan e Castelha auriá pas pogut contunhar vèrs lo sud iberic sens l’ajuda demografica e militara occitana. E los occitans balhèron lo sieuna lenga als castelhans. Sapiéncia n’a parlat amb l’autor:
Sembla èsser, qu’Occitània èra fòrça mai granda qu’ara pendent l’epòca medievala…
Òc, las nacions e las lengas somesas son de mai en mai pichonas, e pas solament en percentatge. Aital es fòrça aisit guanhar vilas e vilatges. Se pòt veire lèu en las mapas d’Aragon, Bretanha o lo País Basco. Se mòstra l’extension de la lenga pendent los sègles mas es fòrça coriós que i a pas mapas aital per l’occitan o lo catalan. Se poiriá díser que vòlon far creire que totjorn i an agut las meteissas limitas e qu’aital o vòlon mostrar. 
La preséncia occitana al Cantabric pendent la reconquista es abituala ?
Al Cantabric ja es estat reconegut oficialament que la romanizacion foguèt mai que flaca. Se quand Roma tombèt encara èran pas romanizats, quand i aguèt aqueste fenomèn ? Quand i a pas mai Empèri Roman ? Cal remembrar que encara se pòt trobar la lenga basca en airals mai romanizats encara qu’Astúrias. Un autre moment clau per la romanizacion serà la reconquista e lo camin de Sant Jacme. Aquí se pòt veire plan que la romanizacion arribèt d’Occitània en Ibèria mas tanben en la Gàllia.
Divèrsas fonts lingüisticas pensan que lo catalan proven de l’occitan. Al libre anatz mai enlà e consideratz que tanbe lo castelhan proven de l’occitan ?
Lo castelhan tanben pendent l’espandiment de l’occitan en tèrras pas romanizadas. Son los occitans (totes amassa) que menan la sieuna lenga amb eles e aquò serà una plan granda influéncia en la nòva tèrra castelhana. Serà l’origina d’una nòva manièra de parlar que, pendent las primièras epòcas, semblarà un dialècte mai de l’occitan. 
L’apelada de forma marrida reconquista iberica a fòrça exemples de la preséncia occitana pertot; pendent la conquista de Saragossa e Òsca, en la Còrt de Navarra, en Galícia… cossí foguèt la participacion reala dels occitans pendent la reconquista?
L’Estat espanhòl es un territòri , una concepcion geografica que pòt èsser mai o mens trincat politicament e lingüisticament. Aqueste territòri es estat reconquistat pels catalans ( cossí èran nomentats los gòts en la sieuna lenga escandinava). Lo gòts catolics en tot fugir los gòts arrians e lors aliats fugisson a Occitània ont ja i èran estat abans. Aqueste país serà l’origina d’una lenta reconquista de tot çò qu’avián perdut.. Uèi se ditz que i aguèt pas reconquista. Es un missatge fòrça estranh que, de segur, a una origina intencionada.
L’istòria es estada deformada fins arribar a dire que los occitans que demoravan en Castelha èran francs ?
Aquò es aquò. Fòrça nacions èran apeladas francs e amb aquò tanben vòlon negar la participacion catalana. Los francs quand ocupan la Gàllia serà nomentada Frankia o França. Eles an lo poder e i a un mesprètz contunhat de las autras nacions tributarias que tanben seràn nomentadas francas. Musulmans e bizantins nomentan amb lo nom de francs totes los crestians occidentals. Quand coneissèm un tolosan de primièr lo nomentam coma franc mas la realitat es qu’ Occitània es jos l’ocupacion franca. Solament los sobirans e la noblesa son francs. Es parièr en America meridionala; lors abitants pòdon èsser indians mas jamai romans. 
Al libre afirmatz que la coneguda cançon epica medievala del Cid foguèt escricha en una vila occitana, en Narbona. Quinas pròvas balhatz ?
Lo nòble gòt (catalan) de Castelha que ne foguèt l’esponsòr èra lo vescomte de Narbona, un dels tres principals centres de produccion dels trobadors e dos de lors oncles (los Aimeric) avián ja cançons qu’exaltavan las siás gestas. La combinacion convida: centre de produccion e exaltacion de la familha, fauta d’aqueste tipe de relats en Castelha e èsser un descendent del Cid.
Castelha foguèt conquistada per de gascons, catalans e borgonhons, cossí disètz al libre ?
Nacions amb fòrça pauc abitants coma Astúrias, Leon o Castelha podián pas avançar gaire las sieunas frontièras sens la transfusion contunha de personas qu’arribavan dels desparièrs estats occitans. E aguèron bon astre pr’amor que los occitans, en aquela epòca, fasián ja lo camin de Sant Jacme. Las causas an d’èsser observadas segon èran alavetz e pas a travèrs de la prestidigitacion practicada per los estats modèrns d’uèi lo jorn que vòlon nos far creire que qui aviá ajuda èra una granda poténcia.
Quin element comun avián, a l’epòca, catalans e occitans sens parlar de l’union politica, un passat gòt tanben comun ?
Un roman del temps de la casuda de Roma comprendriá fòrça aisidament un occitan o un catalan. La Gàllia tota e un grand troç d’Ispania ja parlavan la lenga nòstra en aquela epòca. Se pòt dire que çò parlat en carrièras pendent l’Empèri Roman èra parlat fins lo fluvi Ren, mas los francs cambièron la lenga, amb l’introduccion del francés. Al Cantabric i aguèt la mescla de çò que parlavan e que finiguèt en castelhan. Cal reconéisser que totas las autras lengas ispanicas èran parièras a l’occitan. Totas mens lo castelhan. I an rasons amagadas de las elèits espanhòlas qu’an volgut far desparièr e desseparar un territòri qu’èra fòrça mai grand e unit en una nacion a l’epòca.
Que li diríatz als catalans sus lo sieu passat comun amb los occitans.
Pendent l’epòca romana aviam la meteissa lenga e lo meteis govèrn. Aquò contunhèt amb los gòts e encara mai amb la reconquista e las migracions que i aguèt d’occitans al sud e que son estadas una realitat fins fa pauc. L’unitat academica de la lenga a demorat mai de mil ans e solament es cambiada fa un sègle. Los darrièrs cent ans, nos desseparar a permés de nos sauvar de la destruccion culturala preparada en París e Madrid. Uèi lo jorn avèm de desseparar una separacion instrumentala e una qu’es pas reala. Cal mantiéner naut l’estendard de tota la nacion. Sens orgulh ne prepoténcia mas amb volontat de servici al pòble.
E als occitans ?
Que cal se desvelhar de l’intoxicacion nacionala qu’a menat l’ipnotisme jacobin. Çò que se debana uèi en Catalonha a pas d’èsser un problèma mas un present. E aquò pòt èsser profiechat. 
Qu’auriam de far totes amassa?
Nos sentir tornarmai una nacion pr’amor qu’o siam mas o cresèm pas. Cal espiar mens çò que dison los ocupants e mai cossí siam e quinas causas avèm de besonh per tornar èsser çò qu’aviam estat un còp.
Lluís Maria Maldonado naissèt en 1959 e ja pichon aguèt relacions amb d’occitans. Un jorn arribèt a l’evidéncia que catalans e occitans èran la meteissa comunautat nacionala. Puèi comencèt a publicar libres en tot estudiar la censura sus los tèxtes e faches occitans e catalans que son atribuïts uèi lo jorn a d’autras culturas. A escrich los libres El Quixote va esborrar el Quixot (2012); El Cid de València era català (2015) i ara trabalha una tematica monumentala : La revenja Borja: Orland furiós al descobert.
Una entrevista de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
