Uèi lo jorn la situacion de mai d’una espècia de gorilla, un dels nòstres cosins de la familha dels primats, es plan critica. La populacion del nomenat gorilla oriental, per exemple se devesís en doas sosespècias: lo gorilla de las tèrras bassas, amb una populacion d’aperaquí 7.000 especimèns e lo gorilla de montanha, plan mai redusida e amb sonque aperaquí 1.000 individús en tota la planeta.
Justament aquesta darrièra populacion de gorillas africans, los gorillas de montanha, patís una grèva crisi demografica pr’amor del gigantàs isolament geografic e aquò poiriá provocar una situacion plan marrida pendent lo futur mai pròche. Totun, son estats realizats divèrses estudis scientifics per prepausar de solucions e ajudar l’espècia. Un d’aqueles foguèt presentat ongan per la Fundacion Dian Fossey, qu’a lo nòm de la celèbra primatològa Dian Fossey. Foguèron estudiadas donadas de mai de 50 ans e una de las conclusions es cossí ajudar d’un biais prigond l’espècia a subreviure.
Aital, çò de primièr que volguèron soslinhar los cercaires que realizèron aquel estudi es qu’es una espècia que se encara viu uèi es pr’amor sonque de l’ajuda umana. A començaments de la decada de 1980 la situacion del gorilla de montanha èra òrra e l’espècia patiguèt gaireben l’extincion totala. Pasmens, lo trabalh amassa dels govèrns de Ruanda, Oganda e Còngo a mai de diferentas organizacions conservacionistas internacionalas poguèt cambiar aquela situacion.
Uèi la creissença de la populacion de gorillas de montanha es un fach real, confirmat scientificament. E son la soleta espècia de primats de la planeta qu’arrestèt de demenir. Totun, amb sonque aperaquí 1.000 especimèns, es tanben una populacion mamifèra plan fragila, que poiriá virar lèu lèu sens l’ajuda umana.
A de païses coma Oganda, lo govèrn comencèt en 1990 la lucha contra los braconaires, e promocionèt lo torisme ecologic. E foguèt quand comencèt a arribar d’argent per sauvar l’espècia. Los gorillas de montanha estudiats per la Fundacion Dian Fossey comencèron a créisser tornarmai. O avián pas fach dempuèi fasiá decadas. E la creissença demorèt fins a l’annada 2000.
Fins alavetz la densitat dels grops de gorillas de montanha èra estada plan bassa, mai que mai al Pargue Nacional dels Volcans. “Dempuèi aquela epòca, çò diguèt Felix Ndagijimana, director del programa de de recuperacion de l’espècia al pargue, cresquèt fins als 65 especimèns. Aquò es fins a 6 còps mai que d’abituda”.
Un eveniment natural
En 2007 se debanèt un eveniment natural. Fòrça mascles abandonèron lors grops per formar de grops pròpris e la situacion cambièt lèu lèu. Segon Ndagijimana i aguèt mai d’escontres demest los diferents grops de gorilla de montanha e qualcunes foguèron pacifics mas d’autres plan violents. Segon la Fundacion Dian Fossey, aqueles escontres provoquèron la mòrt de mai mascles e de joves. E aquò menèt, puèi, tornarmai, a un demeniment de la populacion.
Ara, l’estudi d’aquela fundacion remembra que los cambiaments de grop per part de las femèlas tanben foguèt decisiu. Mai d’escontres entre diferents grops balhèt tanben de nòvas escasenças a las femèlas per trapar de nòus mascles. E aquò entraïnèt una reproduccion mai tardièra. Se la mejana son quatre annadas, ara demoravan uèch meses mai a l’ora d’aver de filhs se la femèla cambiava de grop sonque un còp, mas fins a una annada e mièg se cambiavan de grop plusors còps.
“Mens d’escontres en çò dels gorillas vòl dire mens d’escasenças per las femèlas a l’ora de se reproduire pr’amor que sonque son nomadas quan son pas prenhas o an pas de filhs, çò confirmèt lo cercaire Robin Morrison, autora de l’estudi. Mai d’escontres tanben vòl dire un cambiament en la tassa reproductiva. Car mai de movement entraïna una dinamica reproductiva desparièra”.
Segon lo meteis estudi, ara semblariá que plusors grops de gorillas de montanha aurián començat a s’espandir aprés un periòde de crisi. E los cercaires son mai optimistas. Segon los cercaires, aquò tanben provoca una nòva pensada: sovent cresèm que las menaças que patís una espècia son totjorn exterioras, coma lo cambiament climatic o los braconaires o encara la pèrda d’abitat, mas las espècias tanben patisson de crisis pròprias.
L’ajuda umana als gorillas de montanha demostrèt doncas que i a cèrtas espècias mamifèras qu’uèi lo jorn pòdon pas pus subreviure per se mateissas e que cal desvolopar d’estrategias temporalas pel futur se volèm pas trapar pas de crisis intèrnas naturalas que poirián provocar una grand damnatge a l’espècia. E aquò es çò que prepausèt Tara Stoinski, directora d’aquela fundacion.
La Redaccion
