Es estada trobada la bacteria originala que provoquèt la malautiá mortala de la pèsta Yersinia pestis. Foguèt descobèrta dins de rèstas d’òsses umans de mai de 5000 ans d’edat. Segon los scientifics qu’an fach la tròba, lo flagèl se seriá espandit entre los europèus del Neolitic pr’amor del comèrci. E auriá entraïnat lor fin coma populacion.
La trobalha foguèt facha per una còla de cercaires de l’estat francés, Suècia e Danemarc. E tot confirma que seriá la bacteria originala que provoquèt, en divèrsas epòcas, aquel òrre flagèl en Euròpa. De mai, la manca d’invasions es la pròva que la causa de son espandiment foguèt las vias comercialas de l’epòca, e pas la guèrra.
“Aquel flagèl a una de las bacterias mai mortalas que jamai sián demoradas sus la planeta, çò diguèt Simon Rasmussen, de l’Universitat de Danemarc a Copenaga. Yersinia pestis, mai qu’una malautiá pòt èsser considerada coma una grèva epidèmia. Amb la realizacion de l’analisi avèm viatjat dins lo temps e descobèrt que çò que provoquèt foguèt plan grèu”.
La trobalha venguèt puèi un estudi del material genetic de divèrsas rèstas umanas de fa mai de 5000 ans. La còla qu’o trapèt confirmèt la preséncia d’una femna de 20 ans que moriguèt a l’epòca en Suècia a causa d’aquela epidemia. Ela meteissa aviá los meteisses gèns que provoquèron la pèsta pneumonica e qu’ataquèron Euròpa mai d’un còp a travèrs de l’istòria de l’umanitat.
Es estat confirmat qu’es lo flagèl de pèsta mai ancian jamai trobat. Los scientifics poguèron, de mai, determinar la bacteria originala de Y. pestis. Confirmèron que foguèt l’epidemia qu’aviá coma ancessora una autra comuna durant l’epòca de l’Edat de Bronze. Las desparièras variantas se desseparèron fa ara entre 5300 ans e 5100 ans, e aquò vòl dire que pendent lo Neolitic ataquèt Euròpa mai d’un còp.
L’origina ne foguèt comerciala
Fins ara, los scientifics discutissián sus cossí s’èra espandit aquel flagèl. Se sabiá que i aviá agut de migracions umanas dempuèi l’estèpa euroasiatica vèrs Euròpa fa 5000 ans. E qualques scientifics disián que los envasidors avián portat l’epidemia amb eles.
Mas se la bacteria trobada en aquela jove femna de Suècia s’èra desseparada de l’epidemia principala fa 5700 ans, aquò vòl dire que las migracions umanas arribèron après e pas abans, e que quand arribèron, la populacion neolitica europèa èra ja prèp de sa fin pr’amor d’aquel flagèl.
“I aviá de vilas amb prèp de 20 000 abitants, çò confirmèt Rasmussen. Èran comunas e i aviá de tecnologia e de comèrci. I aviá d’umans, d’animals e pauca santat. Èran lo terren ideal per de nòus patogèns coma Yersinia pestis”.
Segon los scientifics qu’an descobèrt la bacteria originària d’aquela epidemia, la majoritat d’aquelas vilas e vilatges de l’Euròpa neolitica foguèron destruches e cremats. L’arqueologia confirma qu’aquò se debanèt fa 5500 ans. Lo transpòrt amb de ròdas e lo comèrci foguèron las principalas causas de son espandiment a l’epòca.
En mai d’aquò, quand arribèt en Suècia, i aviá pas encara agut de migracions. I a pas de signes de violéncia a causa de la guèrra. Son evolucion foguèt coma se passa uèi amb la malària, Ebòla o zika. Son de malautiás plan dinamicas e fòrça virulentas.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
