Après la Segonda Guèrra Mondiala, mentre lo mond se dividissiá en dos blòcs afrontats, lo capitalista e lo comunista, sorgiguèron d’autras iniciativas per agropar d’autres païses dels cinc continents qu’aguèsson problèmas similars e volguèsson pas èsser integrats en los autres dos blòcs.
Lo jorn 18 d’Abril de 1955, pendent d’aperaquí dètz jorns, s’amassèron dins la vila indonesiana de Bandung, a l’isla de Java, los presidents e los primièrs ministres de vint-e-nau païses, fòrça d’eles independents dempuèi paucs ans, en la nomenada “Conferéncia de Bandung”, que preteniá èsser l’embrion de la creacion d’aquel nòu blòc.
L’iniciativa del projècte sorgiguèt de quatre governants força coneguts, e qu’èran pressionats per qualqu’un dels dos blòcs per l’integracion de lors estats. Èran lo president Gamal Abdel Nasser d’Egipte, que preteniá venir lo cap del mond islamic, lo marescal Tito d’Iogoslavia, afrontat amb l’Union Sovietica malgrat son regim socialista, lo primièr ministre indian Jawaharlal Nehru e lo president Sukarno de la meteissa Indonesia.
Coma primièra volontat, la Conferéncia reclamava la fin del colonialisme, car encara fòrça païses asiatics, e sustot africans, èran jos domeni europèu colonial. Als documents finals de la Conferéncia se remembrava que lo colonialisme en totas las siás formas empedissiá la collaboracion culturala e suprimissiá las culturas nacionalas dels pòbles.
Lo drech de l’Autodeterminacion
Los participants de la Conferéncia apiejavan sens cap de dobte lo drech a l’autodeterminacion dels pòbles, coma una condicion indispensabla per aténher e estendre los dreches umans arreu dels cinc continents. E remembravan que l’Organizacion de las Nacions Unidas aviá legiferat sus aqueles dreches en divèrsas escasenças, e mai se ni lo drech a l’autodeterminacion ni los dreches umans s’avián implantat de manièra generala arreu del mond.
Lo segond desir dels participants de la Conferéncia èra la creacion d’un grop de païses “neutrals” o “pas integrats” dins lo blòc capitalista (amb los Estats Units d’America coma protagonista) nimai dins lo blòc comunista (amb l’Union Sovietica coma cap), e qu’aquel grop velhèsse pels interèsses de los sieus integrants. Aqueles païses pretenián crear una aliança independenta e qu’atenguèsse lo desvolopament cultural e economic de lors pròpris païses sens d’interferéncias estrangièras. Malgrat aquela volontat de neutralitat, ideologicament fòrça dels païses participants partejavan qualques idèas del socialisme (mas amb l’Union Sovietica).
Per aténher lors objectius reivindicavan los participants de la Conferéncia la reconeissença de l’egalitat de totas las nacions e de totas las raças del mond. E reclamavan sustot que cap estat intervenguèsse pas dins los afars internes d’un autre estat. Aquel avís èra dirigit cap als nòrd-americans e als sovietics, que dempuèi la fin de la Segonda Guèrra Mondiala avián intervengut dobertament en qualques païses coma Corèa o Vietnam, amb l’inici de conflictes militars que semblavan guèrras civilas, mas qu’èran afrontaments entre los dos blòcs de manièra amagada.
L’an 2005 se celebrèt una autra Conferéncia a Bandung per avalorar la situacion mondiala, mas lo contèxt èra clarament desparièr. Lo blòc comunista aviá desaparegut, del temps que los Estats Units contunhavan d’èsser los protagonistas de la politica internacionala, e mai se lo mond dividit en doas alianças semblava evolucionar cap a un mond amb divèrsas poténcias qu’ensajavan acumular la maximala influéncia, coma los meteisses Estats Units, la nòva Russia, China, Índia, Brasil, l’Union Europèa…
La question es evidenta: la Conferéncia de Bandung atenguèt los sieus objectius, benlèu utopics? Gaireben totas las colònias atenguèron l’independéncia, de manièra pacifica o amb afrontaments bellics, mas lo poder de las ancianas poténcias colonialas contunhèt de manièra mai subtila, mejançant lo contraròtle de las economias o amb pactes de collaboracion prioritària. En qualques cases, poiriam parlar benlèu d’una independéncia teorica, que prejudiciés pas los interèsses de l’anciana metropòli.
E dins lo domeni de la supression de las interferéncias en la politica interiora dels païses poiriam afirmar que s’a avançat pas. Los Estats Units contunhèron d’intervenir dins los problèmas internes de fòrça païses, amb los cases mai evidents a l’America Latina, ont los nòrd-americans an totjorn volgut govèrns aliats, en utilizant tota mena de procediments per manténer la fidelitat de lors vesins del sud.
La nòva Russia posteriora al comunisme a mantengut lo contraròtle de la majoritat de lors vesins, ancianas republicas sovieticas, en atenhent tanben govèrns aliats, per manténer lors interèsses economics e militars. E al sègle XXI, China, convertida en granda poténcia, a començat a desplegar tanben lors plans per aténher una sèria d’aligats, sustot disn lo domeni economic, per desvolopar la siá economia. Passa lo temps, mas la politica internacionala càmbia pas jamai.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
