Quin monument de l’antica Roma es tota una leiçon d’istòria? La Colomna Trajana nos explica sus la conquista de la província de la Dàcia per aquel emperaire amb doas guèrras, entre los ans 101 e 102 la primièra e los ans 105 e 106 la segonda e definitiva.
La Colomna foguèt inaugurada lo jorn 12 de Mai de l’an 133, coma simbòl del poder de Roma e coma remembre de la gèsta de l’emperaire (qu’èra mòrt setze ans abans), e en la siá superficia podèm observar divèrsas scènas istoricas sus doas guèrras dacianas. Mesura gaireben trenta mètres de nautor sens comprene la basa, que mesura uèch mètres mai, e las siás cent cinquanta cinc scènas (originalament amb de colors fòrça vivas), que semblan una sòrta de pergamin amb forma espirala, mòstran mai de dos mil cinc cents personatges. Aquela succession d’images encerclan la colomna vint-e-tres còps e se foguèsson de manièra lineara mesurarián dos cents mètres. La siá nautor es la meteissa qu’aviá la montanha que foguèt aplanada en aquel meteis endrech per bastir lo Forum roman.
La basa de la colomna es compausada d’uèch blòcs de marbre de Carrara e dins de l’interiora, un escalièr amb forma espirala condusís a travèrs de cent ochanta cinc escalons fins a la terrassa superiora. A l’entorn de la pòrta de dintrada èran representadas d’armas dacianas amolonadas coma simbòl de la victòria romana sus aquela nacion.
Una colomna funerària
Mas la Colomna foguèt destinada a conservar las cendres de l’emperaire Trajan. La legislacion romana enebissiá enterrar los defunts dins de la vila, e èra solament permés a grandas personalitats romanas e amb lo permís del Senat. Amb aquel bastiment, Trajan s’assegurava que los sieus cendres demorarián dins la vila, e foguèron depausadas dins una abitacion al bòrd de la pòrta de dintrada de la colomna. A la part mai nauta, una terrassa permetiá veire una impressionant panoramica de la vila, e sus aquela terrassa foguèt bastits un pedestal e una estatua de bronze del meteis Trajan vestit coma un militar amb una lança.
Son fòrça las images representadas a l’exteriora de la Colomna, que nos mòstran la disposicion de las tropas de l’armada romana, batalhas, execucions, lo movement de tropas, lo bastiment dels campaments o los sacrificis per invocar l’ajuda dels dieus. La tòca èra remembrar l’importància de Trajan en l’istòria de Roma, e que quin ciutadan roman que siá (compreses los analfabets) poguèsson conéisser la gèsta de la conquista de la Dàcia. La part inferiora de la Colomna explica los eveniments de la Primièra Guèrra Daciana e la part superiora la Segonda.
Los dos personatges d’identificacion mai facila son lo meteis emperaire Trajan, qu’apareis mai de seissanta còps e lo rei dels Dacians, Decebal. Aquel monarca aviá derrotat als romans l’an 87, e ara Roma venjava aquela pèrda; en una de las scènas podèm observar Decebal en talhant lo sieu pròpri còl per evitar èsser capturat e èsser transportat a Roma coma esclau.
En separant las scènas de las doas guèrras contra los dacians, una allegoria de la Victòria amb d’alas, escriu sus la superfícia d’un escut. E lo riu Danubi, que marcava la frontièra amb lo reialme dels Dacians, es representat coma un òme grand en qualqu’unas scènas.
Coma fòrça autres monuments romans, après la casuda de l’Empèri Roman, la Colomna foguèt desbrembada. Al sieu costat foguèron bastits los monastèris del Sant Esperit e de Santa Eufemia, que foguèron desrocats a començaments del sègle XIX. Aquel cambiament permetiá que la Colomna comencèsse a èsser desenterrada, perque la siá part inferiora èra amagada jos la tèrra. Ongan, lors relèus an perduda la viva color originala. La Colomna de Trajan nos explica aquelas guèrras segon l’agach dels vencedors, mas es tanben un utís fòrça important per conéisser coma vestissián o s’organizavan los soldats romans.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
