ISTÒRIA EVOLUTIVA DELS ARBRES (3)
Lo Mesozoic foguèt una epòca que se desvolopèt entre ara fa 245 e 65 milions d’annadas. Foguèt l’epòca mai granda dels dinosaures e mai d’un cambiament environamental se passèt dins lo clima de la planeta. D’arbres coma los conifèrs s’i adaptèron plan e d’efièch capitèron tant que poguèren evolucionar en plusors espècias segon la region.
Malurosament uèi lo jorn ne subrevivon solament qualques unas d’aquelas espècias de conifèrs mai primitius. Pòdon èsser trapats dins las regions pus caudas e pus fredas de la planeta. Un fach que demòstra que l’evolucion de la flora atanben entraïnèt la naissença mas atanplan l’extincion de mai d’una espècia.
Los ginkos foguèron una familha d’arbres qu’atanben s’adaptèron ad aqueles cambiaments climatics que se debanavan sovent. Los fossils d’aquela epòca confirman que s’espandiguèron per tot l’emisferi nòrd, del Cercle Polar Artic fins lo Mediterranèu e d’America del Nòrd fins China.
A mai, pendent l’epòca seguenta (lo Cretacèu, que se desvolopèt entre ara fa 144 e 65 milions d’ans) las nomentadas angiospèrmas (o de plantas amb flor) evolucionèron plan e comencèron pendent aquel temps de conquistar lo mond dels conifèrs. Dins aquel grop i aviá las magnòlias, plan comunas encara uèi.
L’arribada de l’Edat Terciaria
Apuèi l’escantiment massiu dels dinosaures a la Tèrra que se passèt ara fa 65 milions d’ans per la casuda del meteòr Chicxulub, comencèt un nòu clima a la planeta e atanben una nòva epòca qu’entraïnariá l’aparicion de fòrça espècias d’arbres qu’encara vivon uèi lo jorn. Maugrat qu’aquela epòca finiguèt ara fa 2 milions d’annadas la principala diferéncia en çò que tòca los arbres es la mesura dels bòsques.
Per ansin e pendent lo començament d’aquela epòca la planeta èra fòrça mai cauda. Euròpa e America del Nòrd avián un clima plan parièr al que i a uèi al sud-èst asiatic e de grandas partidas de tèrra èran estadas conquistadas per de bòsques qu’arribavan a de milions de quilomètres de longor.
De garrics, de magnòlias, de fags, de tsugas, de cèdres, d’arceus, de castanhièrs, de tilhòls, e d’olms èran comuns al costat d’autras espècias de clima tropical coma lo palmièr nipa. Aquela epòca poiriá èsser considerada, del vejaire fossil, coma l’apogèu dels arbres e dels bòsques. I aguèt de bòsques gigants que fan estonar encara uèi los arqueològs de la flora.
Mas apuèi lo clima tornèt cambiar. Un fach que fa pensar cossí fragila pòt venir la situacion d’una espècia ( o mai d’una) quora i a un cambiament environamental (e l’òme ara ne provòca un). Lo clima, ara fa 2 milions d’annadas, venguèt mai frech pr’amor de las glaciacions e los arbres, coma totes èssers vius de la planeta, atanben o patiguèron…
La Redaccion
