Franc del tigre o lo lop, pas gaire predators provòcan tanta paur coma la còbra. E pas gaire predators an la valor de l’atacar se ne trapan una. Çò de mai normal es ne fugir e evitar l’ataca abans que siá tròp tard. Pasmens, i a un pichon mamifèr omnivòr qu’es tras qu’estonant pr’amor qu’a brica paur quora trapa una còbra. L’ataca e puèi, se vòl, la manja. E, sonque pr’açò, es un dels animals pus extraordinaris d’Asia. Parlam de la mangòsta.
Veire una lucha tre una mangòsta e una sèrp o encara mai una còbra es un espectacle totjorn estonant. Cossí pòt un animal tan pichon faciar uns dels pus dangieroses reptils de la planeta e encara l’atacar e aucir ?
La mangòsta d’Asia grisa (Urva edwardsii), tanben coneguda coma mangòsta grisa indiana, es, pr’amor d’aquò, un dels mamifèrs pus estonants del mond. E demòra en Índia mas tanben al sud-èst asiatic. Urosament las principalas organizacions d’animals de la planeta considèran qu’es, encara uèi, brica menaçada e que poirèm gausir encara pendent lo futur d’un animal tanta estonant coma aquel.
L’abitat de la mangòsta grisa son de paisatges obèrts, ja sián de forèstes obèrtas, de paluns, de camps cultivats o encara d’airals pròches a ont viu l’òme. Ailà trapa l’abitat dins un arbre mòrt, de verdura o encara dins una arbre mòrt, de vegetacion diversa o encara de ròcas, e malgrat qu’es brica nuechenca, es pas aisit de la trapar pendent lo jorn per aquò.
La mangòsta grisa es un mamifèr qu’es totjorn inquiet. Plan inquiet. Malgrat aquò, a pas brica paur d’autres predators o encara del meteis òme (pr’amor que n’i a que son domesticadas per se defensar de las sèrps). Se lo predator es pro grand, la mangòsta fugís e serà plan malaisit de la tornar a trapar, pr’amor que monta plan sus los arbres o encara nada plan en de flumes. Se lo predator es pro pichon, alavètz lo problèma ven pas per la mangòsta mas pel predator.
La mangòsta es un mamifèr mai que mai carnivòr, que manja de rosegaires, serpents, uòus d’aucèl, reptils e tota sòrta d’invertebrats. Segon la region, tanben se noirís d’uòus de gavial, una sòrta de crocodil que i a en Índia. Aquò vòl dire qu’es un animal plan brave e qu’a pas paur de res. Benlèu pr’açò es plan comuna en Índia e lo sud-èst asiatic.
Un predator pichon mas estonant
La mangòsta a un nòm que fa referéncia a la sieuna color. La majoritat an una forradura plan densa e grisa, malgrat aver lo mòrre e las pautas pus escuras. Pas totas las espècias de mangòsta son parièras (tanplan n’i a en Africa e al sud de la peninsula iberica) mas la color grisa de la mangòsta grisa d’Asia permet identificar un dels predators pus estonants del mond.
Las mesuras de la mangòsta confirman qu’es un predator pichon, amb una longor de cors d’aperaquí entre 36 e 45 cm, mas qu’a una coa que pòt arribar tanben als 45 cm de longor, çò qu’entraïna pensar qu’es màger. En mai d’aquò, lo pèl de la mangòsta ven drech e naut quora trapa un autre predator o una sèrp e aquò tanplan ajuda l’animal a l’ora de sauvar la vida.
L’abitat de la mangòsta grisa asisatica, pasmens, s’espandís dempuèi la peninsula aràbia e Turquia e arriba fins a Bangladesh e Sri Lanka malgrat aver tanben lo nòm de mangòsta grisa indiana, benlèu pr’amor qu’ailà es plan celèbra pr’amor de las siuenas luchas (provocadas per l’òme per aufrir d’espectacles) amb de sèrps.
Per ansin, e malgrat qu’es, mai que mai, carnivòra, la mangòsta grisa d’Asia a una dièta plan omnivòra car, a mai de se noirir de rats, mirgolas, reptils, sèrps e escarabats tanben manja d’uòus d’aucèl o de reptil, d’escorpions, de granòlhas, peissum e racinas e frucha diversa. D’animals encara màgers que la mangòsta, coma la lèbre o lo capelut (un aucèl aqüatic), tanben son atacadas per aquesta espècia se an pro famina.
Un dels traches principals de la morfologia e biologia principals de la mangòsta grisa es la sieuna abilitat a l’ora d’arrestar lo poison de la majoritat de sèrps qu’ataca. Ajuda plan aver un pelatge plan dens e dur, mas se la mangòsta es nhacada per una còbra reiala (e aquò es plan malaisit), aquò fa pas res a l’animal, que pòt contunhar l’ataca fins a aucir la sèrp.
Una lucha òrra
Cossí fa la mangòsta per faciar, atacar e encara aucir un reptil coma la còbra e ganhar totjorn ? La tactica de la mangòsta a l’ora d’atacar un tipe de sèrp coma aquel es plan comuna. Es conegut que l’abilitat física de la mangòsta a l’ora de sautar en tot evitar la nhacada de la còbra es celèbra. Los mamifèrs an mai paciència que los reptils. E la mangòsta grisa seriá, benlèu, un dels mamifèrs que mai n’a. Cap altra estrategia seriá utila a l’ora de luchar contra un animal coma la còbra. Sonque èsser imune al poison del reptil.
Quora una mangòsta grisa trapa una sèrp verinosa, coma la còbra (que pòt aucir una mamifèr grand coma l’ésser uman o un bufle en sonque divèrsas minutas) çò de primièr que fa es se mostrar màger amb lo pèl e mostrar las dents. Aquò inquieta pas la sèrp, qu’atacarà un còp e autre en tot lençar lo cap e lo cors contra la mangòsta per assajar de la nhacar.
L’unica causa que cal far es evitar aquel tipe d’atacas, un còp e autre, e esperar que la sèrp siá ja fatigada per nhacar puèi la meteissa sèrp. Val pas dire qu’aquò arribarà pas abans d’una ora de lucha mas quora lo moment es arribat, la mangòsta realitzarà una ataca rapida, estonant e perfiècha qu’entraïnarà la nhacadura del cran de la sèrp e la sieuna mòrt.
Çò de meteis se debana amb l’escorpion pr’amor que la mangòsta captura l’invertebrat e l’aucís en tot trincar la clòsca de l’animal sens mostrar jamai cap paur. De remembrar qu’un escorpion pòt aucir aisidament un animal amb de mesuras e pés coma l’ésser uman pr’amor del sieu letal poison. Pasmens, la mangòsta semblariá ésser habituada a realizar aquel tipe d’atacas sens s’inquietar jamai.
Un espèr de vida naut
D’autres mamifèrs amb d’aperaquí las mesuras de la mangòsta grisa demòran pas gaire annadas. Totun, la mangòsta es coneguda per poder viure plan mai de set ans en estat salvatje e encara fins a 12 ans en captivitat.
Son d’animals qu’an lo zèl tre los meses de març e octòbre e que pòdon plan se trapar per assajar de se reproduïre fins a tres còps annadièrs. La gestacion de la mangòsta grisa, d’un autre caire, demorarà entre 60 e 66 jorns e çò de mai abitual per una feme de mangòsta grisa es aver de dos a quatre pichonèlas mangòstas cada còp.
En Índia es un mamifèr plan protegit. Tanben es plan coneguda pr’amor qu’ailà ont i a de mangòstas grisas i a pas gaire sèrps. Una de las piègers menaças, uèi lo jorn, qu’encara patís aquesta espècia, es la sieuna caça pr’amor del sieu pèl, plan util a l’ora de bastir d’escobetas.
Sonque en 2018 l’estat indian d’Uttar Pradesh trapèt mai de 3.00 mangòstas grises mòrtas per produire aperaquí 155 Kg d’escobetas. La mangòsta grisa d’Asia, d’un autre caire, a l’abituda de viure en parelh e demostrèt mai d’un còp d’ésser un animal qu’aima lo movement car quand dormís pas es un dels pichons mamifèrs pus rapids de la natura.
Malgrat que pòt èsser espepissada pendent lo jorn, qu’es quora cerca de noiridura, es mai vista encara pendent lo començament del matin o del ser, moment profechat per la mangòsta grisa per assajar de trapar qualcun pichon reptil per aver mai d’energia e assajar de cercar una preda màger.
Malgrat qu’es plan coneguda pr’amor d’aquel tipe de lucha amb de sèrps verinosas, la mangòsta pòt pas res far se trapa una sèrp coma una bòa o una piton, que l’abraçaràn lèu e assajaran de l’aucir abans de la manjar.
En de luòcs coma Índia, una de las piègers menaças que pòt patir la mangòsta grisa es l’usatge de pesticidas, que demoraràn en fòrça predas de la meteissa. E, pr’amor d’aquò, lo govèrn federal indian enebiguèt fa temps l’utilizacion d’aquel tipe de produches en d’airals protegits (o prés dels meteisses) ont es conegut que i a una populacion importanta de mangòstas grisas.
Benlèu pr’açò, aver de receptors d’acetilcolina, qu’arrèsta la neurotoxina del poison de la sèrp, la sieuna activitat sens fin e la valor mostrada un còp e autre quora trapa aquel tipe de reptil, uèi la mangòsta grisa es plan aimada ailà ont n’i a, e çò de mai normal es d’ésser pas secutada nimai caçada per nòstra espècia.
Lo nòstre espèr es desirar un futur bon per aquel mamifèr, unic e estonant d’Asia. Car totes los animals, e plantas, devon èsser suenhats e protegits malgrat qué que sián, o se son o pas estonants coma la mangòsta grisa asiatica.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
