Los predators, de còps, son tanben bèls, plan bèls. E los felins tanplan. Benlèu un dels pus bèls de la planeta es tanben un dels que patís una situacion pus trista, car, scientificament, sembla qu’a pas cap futur. Parlam del màger felin del mond; lo tigre.
Disèm aquò pr’amor qu’en l’an 1900 encara i aviá aperaquí 100.000 tigres a la Tèrra. Uèi n’i a un pauc mai de 3.000 (2023). Segon las leis de la diversitat genetica, la supravivéncia d’una espècia animala sonque pòt finir plan se i a, almenys, 5.000 especimèns.
Qué passarà lèu amb lo tigre ? Çò de mai segur es que patirà l’escantiment a la natura. Pr’amor que nonmàs als pargues zoologics d’Estats Units ja i a mai de 5.000 individús. Mas la sieuna diversitat genetica tanben es plan paura.
Un autre prètzfach que demòstra plan quin pòt èsser lo futur del tigre a la planeta es la taxa de supravivéncia de las sieunas sosespècias (que n’i aviá, aperaquí 1950 fins a 9 desparièras). Dempuèi la fin de la decada de 1960, quora la comunautat internacionala descobriguèt amb estonament que lo tigre asiàtic podiá patir un escantiment real, divèrses païses enebiguèron la siá caça, los màgers Índia (1967) e China (1977). Pasmens, d’aquelas 9 sosespècias de tigre de fa sonque 50 ans, nomàs ne demorarián tres populacions un pauc grandas mas tanben sens brica diversitat genetica.
Son las populacions de tigre de Malàisia (aperaquí 1.500 especimèns), lo tigre de Bengala, en Índia (gaireben 3.000 individús) e lo tigre de Sumatra (aperaquí 700 tigres). Des d’alavetz las sosespècias de tigre de Java, de la Mar Caspiana e de China meridionala patiguèron l’escantiment e lo tigre d’Indochina es gaireben escantit (aperaquí 350 especimèns). La soleta populacion de tigre que cambièt pas gaire al long dels darrièrs 50 ans es la de la sosespècia de tigre siberian, qu’amb aperaquí 400 individús, es la meteissa que fa 50 ans, pr’amor de la granda zòna geografica siberiana ont demòra.
Qué mai se pòt dire del futur del tigre ? Que, malgrat la creacion de resèrvas en Índia e autres païses del sud-èst asiàtic, los braconaires contunhan de lo caçar pr’amor de la cresença de le medecina chinesa tradicionala que cèrtas parts del sieu còrs pòdon guarir de malauts – un prètzfach jamai demostrat scientificament -. Malurosament lo futur del tigre en Asia, malgrat èsser pendent lo passat lo del felin pus espandit del mond (car començava en Anatolia e arribava al Japon, es, uèi, brica positiu. E lo tigre, doncas, una de las espècias de mamifèrs que patirà primièra los efièches de l’extincion actuala de l’antropocèn.
Un predator que s’amaga
Lo tigre (Panther Tigris) es lo màger carnivòr de la familha dels felins de tota la planeta. Es plan màger que lo leon african e sonque doas sosespècias d’ors actualas, l’ors de Kodiak e l’ors polar, son encara màgers predators. Per ansin, se qualcun còp avèm dich que lo leon es lo rei dels animals, seriá pus drech dire qu’aquela posicion es aucupada pels tigre e pas pel leon.
Los darrièrs estudis sul tigre tanben cambièron la sieuna istòria evolutiva. Fins fa gaire òm pensava que l’espècia aviá la sieuna origina en Siberia, ont los tigres an las màgers mesuras, car fan (los mascles adults) mai de 3,5 mètres de longor, e pesan mai de 250 Kg (lo recòrd foguèt una bestiassa giganta aucida al sègle XX que pesava gaireben 400 kg).
Aquò es estat demostrat qu’es pas vertat, car l’ancessor pus luenh del tigre demorèt en Asia centrala. Foguèt ailà, doncas, d’ont lo tigre s’espandiguèt vèrs lo nòrd (ont cresquèt pr’amor del fred), vèrs l’èst, vèrs lo sud (ont i a las illas de Sonda e ont venguèt mendre) e vèrs l’oèst, fins gaireben Euròpa. Una istòria evolutiva estonanta e que, uèi, es sonque un trist remembre de tot çò que lo tigre foguèt e es pas pus.
Coma d’autras espècias de megafauna actualas, las piègers menaças que patís lo tigre uèi arriban de la mand de l’òme. Demòra totjorn amagat dins la jungla en de populacions isoladas que pòdon pas jamai se veire. Los braconaires son encara uèi actius, malgrat los esfòrçes de totas las administracions (benlèu una de las que mai luchèt e melhor contra eles foguèt Índia). Mas la desforestacion e lo ritme actual d’urbanizacion d’Asia fa sospechar que i a pas cap solucion per salvar l’espècia.
Lo tigre viu doncas amagat a la sèlva pus prigonda (lo leopard mai en la perifèria de la meteissa). A pas de predators naturals quand es adult e es un caçaire solitari. Abans caçava pendent lo jorn. Uèi, pr’amor de l’òme, abans o aprés la sortida del Solelh. Aquò vòl dire que ja cambièt las sieunas abitudas pr’amor de l’òme. Mas ailà, lo sieu estonant (e diferent segon la sosespècia) pelatge l’ajuda a caçar cada còp que n’a de besonh (pòt manjar pas res al long de 8 jorns e aprés manjar de còp fins a 20 kg de carn) de biais tras qu’ordinàri, pr’amor del meteis.
Fins fa pas gaire, los cercaires pensavan que las raias negras del tigre l’ajudavan a demorar amagat dant un cèrvi o un silgar (las sieunas predas pus aimadas e tanban caçadas). Ara, d’estudis recents demostrèron que la majoritat d’erbivòrs de la sèlva veson pas la color iranja. Lo tigre es vist coma verd. Coma la vegetacion que i a al torn. E l’erbivòr veurà pas res fins a que siá tròp tard.
Lo tigre es territorial e solitàri mas tanben social. I a pas cap periòde segur de zèl pendent l’an. Una femèla e un mascle pòdon se trapar e demorar en tot jogar divèrses jorns amassa, fins que lo zèl de la feme s’activarà. Alavetz, se passarà la copula, mai que mai amb de violéncia, car lo mascle nhaca la part posteriora del còl de la femèla abans d’ejacular e aquesta vòl se n’anar e atacarà lo mascle lèu.
Se un mascle trapa un autre mascle, la majoritat de còps i aurà un bèl teatre demest ambedós. Lo ganhaire farà pas res al tigre que demòstra la sieuna sosmission. La femèla es plan mai violenta se trapa una autra feme (e mai encara se a lo zèl). Tanpauc atacarà una femèla que caça amb los sieus tigrons. Esperarà lo moment per manjar tanben de la preda –aquò es radicalament diferent del leon, qu’accepta jamai d’autras leonas o joves leons de manjar abans qu’el-. Pr’amor que dins lo territòri d’un tigre i a tanben lo territòri d’una o mai d’una femèla (lo recòrd son 7). E, pr’amor d’aquò, òm ditz que lo tigre es solitari, mas tanben social.
L’arribada dels tigrons
La gestacion de la tigra demòra fins a 144 jorns. Los tigrons naisson cècs e demòran aital la primièra setmana de vida. Son dos o quatre (es mai rar un o mai de 4). Jogaràn pas fins al mes e recebràn pas de carn de la tigra abans dels 40 jorns de vida. Pasmens, la tigra balharà pas pus de lach als tigrons aprés dos meses.
Los tigrons demoraràn amb la maire fins als dos ans de vida. Los mascles seràn los primièrs a se n’anar e aprés aprenen a caçar plan (sonque un 10% dels còps un tigre adult capita a l’ora de caçar). Las femèlas tanben marcharàn puèi, mas demoraràn encara qualcunas annadas prèp de la maire.
La mortalitat dels tigrons alavetz es plan nauta. Fins a un 29% dels especimèns joves morís aprés lo segon dan de vida, mai que mai per d’inondacions, de fuòcs o d’atacas d’autres tigres adults.
Uèi lo tigre perdèt fins a un 93% del sieu abitat natural per rapòrt a l’an 1900 e sonque i a doas sosespècias amb un pauc de futur. Es possible la sieuna supravivéncia en de zoos mas es plan mai complèxa a la natura, pr’amor de la preséncia de l’òme.
Uèi, la majoritat de cercaires confirman la sieuna pròcha fin pr’amor de l’òme. Es una istòria plan trista, mas reala, que pòt ajudar, encara, a salvar d’autras espècias grandas de mamifèrs de la planeta. Totun, lo nòstre espèr es que i age totjorn, en çò de pus prigond e escur de la sèlva, un tigre, car aquò vòl dire qu’encara es viu lo màger predator felin de la planeta. E tanben , lo pus bèl !
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
