ENTREVISTA AMB J.F.BLANC, BUROCRATA DE LA WIKIPÈDIA OCCITANA

S’adaptar als nòus tempses vòl dire tanben far un usatge naut de las nomenadas nòvas tecnologias. Lo cas de l’occitan, lenga de cultura europèa, es pas cap excepcion. Ara fa 20 ans, en març de 2003, un grop d’aimants de la cultura e lenga d’òc acordèron crear la wikipèdia occitana per far mai visible la lenga a la planeta. Dempuèi alavetz l’esfòrç es estat grand e uèi l’edicion occitana a un luòc privilegiat entre las 321 edicions de la planeta. Per ne saber mai Sapiéncia parlèt amb J.F.Blanc, burocrata e administrador de la Wikipèdia occitana.

1.- Cossí se debanèt la decision de crear una edicion en lenga occitana ara fa 20 ans ?

I èri pas… arribèri sonque en 2005, e doncas sabi pas tròp qual i èra al començament. Probable d’usancièrs que son pas pus aicí coma lo paure Bernat Molin (lo linguista vivarés, jos l’escais Vivarés). E d’autres que ne coneissi sonque lo safre, que la wikipèdia es un lòc que los qu’o vòlon i pòdon participar anonimament. A la fin de 2003 i aviá sonque 5 utilizaires marcats e 475 articles. Calguèt esperar setembre de 2005 per aténher los 1000 articles e octobre de 2008 per aver 100 utilizaires marcats. Los 10000 articles son escrichs en octobre de 2007, los 50000 los avèm en octobre de 2011… Es un afar de temps, de trabalh e de paciéncia.

N’aprofiechi per balhar qualques precisions suls “estatuts”: cadun es redactor/editor/contributor/utilizaire. Se pòt far amb un compte d’usancièr, o tanben anonimament. Après, los “administrators” son en realitat d’operators del sistèma, an qualques dreches de mai (suprimir de paginas, blocar de “vandals”). Al dessús, i a los burocratas que lor sola tòca es de donar als usancièrs que son candidats e acceptats per la comunautat las atribucions d’administrator. I a encara un nivèl mai, l’steward, mas n’avèm pas per la wikipèdia en occitan. A l’ora d’ara, avèm 4 administrators que 2 son tanben burocratas. E i a pas de nocion de ierarquia ni de privilègi aquí dedins. Per venir administrator e burocrata cal èsser volontari, pausar la candidatura e demorar l’aprobacion formala dels usancièrs que vòlon ben votar.

2.- Dempuèi alara passèron 20 ans. De segur que i aguèron de bons e de marrits moments….

Segur, lai arribam un pauc a l’asard, o trobam aisit de modificar o crear una pagina, e tanben de daissar un comentari per se lanhar o de s’i far, en creant son primièr article. E çò qu’es plan, es que i a totjorn qualqu’uns per ajudar.

Per ieu los bons moments son la creacion dels modèls de populacion, que permeton la mesa a jorn gaireben automatica de las populacions occitanas. E tanben l’arribada de nòus usancièrs, d’un pauc pertot, qu’aprenon la lenga a l’encòp. D’America, de Brasil, de Russia, de Padania.

I agèt una sola crisi, quora un “administrator global” menacèt de tuar l’enciclopèdia. En 2011, un utilizaire, escaisnomat Boulaur, aviá desvolopat un “robòt” que podiá crear o metre a jorn de paginas automaticament. Mas èra tròp gromand e botava a genolhs l’infraestructura informatica qu’albergava la wikipèdia en occitan. Calguèt de diplomacia e d’explicacions, en anglés, per arribar a apasimar la situacion. Mas lo Boulaur, nafrat, daissèt de contribuïr. E nosautres passèrem qualques meses a netejar los articles sens contengut creats pel robòt. Es aital que tombèrem de 89000 articles a 85000. Sèm gaireben tornats a aquel nivèl ara.

3.- Es un trabalh volontari qu’a coma soleta consequéncia la satisfaccion de far çò que cal e ben fach….

Òc, es un trabalh volontari. La redaccion e lo melhorament d’articles prenon de temps. Cal tanben cercar a documentar (trobar de referéncias) e a illustrar (apondre d’illustracions, imatges, mapas que son estremadas sus Commons, un site satellit de Wikipèdia). Cal dire tanben que lo trabalh es un chic parasitat pel necessari agach que devèm aver sus las versions dins las lengas “imperialas” (francés, italian, espanhòl) e sus lor contengut a prepaus de tot çò occitan. Avèm de resisténcia e de compòrtaments de còps supremacistas. Dos exemples: dins la wikipèdia en francés, es pro complicat de metre los noms de lòc en occitan just après lo nom en francés dins lo capèl de cada article. Dins la wikipèdia en espanhòl, utilizan lo nom “espanhòl” dels toponims, a malgrat l’oficialitat del sol nom aranés (es parièr pel catalan). De còps t’inventan lo toponim. Aital Vielha e Mijaran, que foguèt creada jol franquisme amb lo nom “Viella-Mitg-Arán” (un espanhòl un chic estranh) es coneguda coma “Viella y Medio Arán” dins la Wikipèdia en espanhòl. Son vertadièrament falords…

4. – Uèi la Wikipèdia en occitan ocupa lo 51n luòc dins la lista d’edicions mondialas. Un bon luòc per una lenga minorizada ?

Fasèm pas dins la quantitat qu’ensajam tanben de melhorar ço qu’avèm. E que siam pas prosses redactors per ne far mai. Me pensi que siam pas mal rapòrt a d’autras lengas. Mai que lo classament entre wikipèdias, cal veire lo nombre de consultacions qu’es tras qu’important.

5.- Quants volontaris avètz uèi ? Es de besonh ne demanar mai ? Cossí podèm totes uèi dempuèi l’ostal ajudar la Wikipèdia occitana a melhorar ?

Òc, o podèm totes. Avèm sonque un trentenat d’editors actius. Cal saupre escriure la lenga en grafia classica, qu’avèm una carta linguistica qu’o exigís, per de rasons de coeréncia. Demandam tanben de servar una coeréncia dialectala a l’interior de cada article: un article deu èsser completament dins lo meteis dialècte/parlar, en auvernhat, en aranés, en lemosin…

6.- Es necessària aquesta presència de la lenga occitana uèi lo jorn en Wikipèdia ? Perqué cal trabalhar mai amb las nòvas tecnologias se volèm subreviure coma cultura ?

Nòstra tòca es d’aparar la lenga e aquò passa per una preséncia dins la societat. Es per aquò que cal èsser sus las sàrcias socialas e sus de sites coma la Wikipèdia. I a mai de 5 milions de consultacions de la Wikipèdia en occitan cada mes. Mai de consultacions que de parlaires, qué!

7.- Se parlam de seguretat, Wikipèdia occitana tanben a un sistèma contra d’atacas piratas. Patissètz sovent d’atacas d’aquel tipe ? Cossí far per arrestar aquelas atacas ?

Siam protegits que los vandals, coma se ditz sus Wikipèdia, son pas gaire interessats per las versions dins de lengas minorizadas. Amb pas mai d’un cinquantenat de modificacions per jorn, es aisit per un administrator d’anar veire cada jorn los cambiaments recents. E tanben existís per totas las Wikipèdias un sistèma automatic de velha que permet a d’administrators “globals” d’intervenir per netejar las paginas vandalizadas e blocar los vandals. Siam pas complètament a l’acès, mas siam pas inquiets tanpauc.

8.- La tòca wikipediana originala èra crear una enciclopèdia liura online per las personas. Mas lo mond academic demana d’usar pas d’informacion de Wikipèdia. Qué ne volètz respondre ?

I a d’opinions fòrça diferentas dins lo mond academic sus l’utilitat e l’exactitud de la Wikipèdia. De recèrcas fachas sus la version anglesa an fach la pròva que la qualitat de la Wikipèdia èra del meteis nivèl que l’Encyclopaedia Britannica (la darrièra gròssa enciclopèdia de papièr en anglés). Per l’occitan, es mai qu’aquò, qu’aviam pas d’enciclopèdia estampada dins la lenga nòstra. Es doncas lo dever de la comunautat dels editors de s’assegurar de la qualitat e de l’exactitud dels articles. Me pensi que podèm èsser fièrs de çò qu’existís, e se los “academics” vòlon venir escriure, o pòdon, es una enciclopèdia dobèrta a totes. Cal dire tanben que d’academics e autres occitanistas illustres son venguts portar lor pèira. Pensi notadament a Domergue Sumien o a Eric Gonzalès.

9.- E, malgrat tot l’esfòrç, de còps, òm pòt pas arribar a tot far e totjorn demòran d’articles per escriure, mai que mai sus l’actualitat…

Òc, cadun contribuís coma pòt, evidentament dins sos domenis de competéncia o d’interés. E l’actualitat es pas totjorn de bon escriure. Mancam de recuol, e i a tantas causas dins l’actualitat que son a mon vejaire sens interés.

10.- Uèi Wikipèdia occitana a ja mai de 88.000 articles. Quina seriá la vòstra tòca personala coma wikipedista? Arribar lèu als 100.000 justament pr’amor del vinten aniversari ?

Ma tòca personala demòra de melhorar l’exactitud e la completud de las informacions. I a encara tròpes d’autors e d’activistas per l’occitan qu’an pas lor article. Tròpes de sabents, tanben. Una istòria sens fin, qué, mas quin chale d’i participar. Crear d’articles de qualitat en quantitat per arribar als 100 000 en qualques jorns es quimeric. Cal benlèu cinc ans per arribar a aquel nombre. Levat se totes los calandrons, totes los escolans d’occitan, emai lors regents e professors decidisson de venir ajudar… Los demoram, ça que la, e los ajudarem!

Mercés plan per l’entrevista.

Amb plaser.

Ua entrevista de Christian Andreu*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.