DE PLUMAS PER SUBREVIURE
Una nòva teoria sus lo besonh d’aver de plumas comencèt fa gaire de dobrir una nòva discussion polemica dins lo camp de la paleontologia. Segon cèrts cercaires, es demostrat que la majoritat –e doncas benlèu pas totas– dels dinosaures teropòdes portavan de plumas. La causa ne seriá lo besonh de subreviure a d’extincions que las patiguèron aquelas espècias tanlèu acabada la fin del Triassic, fa 202 milions d’ans.
Segon aqueles cercaires, los teropòdes carnivòrs aurián patit una sèria d’erupcions volcanicas massissas qu’aurián provocat la mòrt dirècta de fòrça espècias de dinosaures e d’autras espècias animalas e vegetalas. Mas los terapòdes poguèron subreviure a aquel episòdi climatic d’extincion massissa amb l’ajuda de plumas qu’isolèron aqueles animals en lor balhant de calor pendent los longs e escurs ivèrns consecutius a las erupcions volcanicas.
Çò de segur es que fa 202 milions d’ans la planeta patiguèt un cambiament climatic radical que provoquèt l’extincion de milanta espècias animalas dont de centenats de dinosaures. D’efièch, aquel episòdi, que se passèt a la fin de l’edat triassica, entraïnèt la mòrt de 3 espècias animalas sus 4. Totun, los dinosaures poguèron subreviure a aquela extincion perque portavan de …plumas.
Ara una còla de cercaires sosten que gràcias al desvolopament de plumas los dinosaures se serián adaptats als longs e escurs ivèrns qu’arribèron justament après aquelas erupcions volcanicas. Las plumas lor donavan de calor e sonque aital aurián pogut subreviure a aquel moment. L’estudi foguèt publicat dins lo numeric scientific Science Advances.
“Es estat demostrat qu’a la fin d’aquela epòca la planeta subiguèt d’òrres ivèrns pr’amor de las erupcions volcanicas, çò diguèt lo paleontològ Paul Olsen, de l’Universitat de Columbia. Los volcans getavan de dioxid de carbòni e de sofre dins l’atmosfèra pendent de meses. Aquò faguèt una atmosfèra plan mai sorna e freja durant d’annadas. Las temperaturas tanben venguèron mai bassas, plan mai bassas. Mas sonque cèrtas espècias animalas subrevisquèron a aquel episòdi climatic dont los terapòdes « .
L’estudi realizat per Olsen e una còla de paleontològs demòstra plan qu’aqueles ivèrns foguèron reals e que los dinosaures ja i èran. O pròvan de traças de dinosaures d’aquela epòca dins lo cercle artic, dins la val de Junggar chinesa. Al costat d’aquelas traças i aviá de ròcas de glaç del Triassic.
“Totes pensàvem que los dinosaures avián totjorn viscut dins de junglas tropicalas, çò apondèt Stephen Brusatte, paleontològ de l’Universitat d’Edimborg. Mas ara podèm saber amb certitud que cèrtas regions èran expausadas al freg e al glaç e que ja i aviá de dinosaures ».
D’efièch, lo Triassic finiguèt fa 202 milions d’ans quand lo supercontinent Pangèa comencèt de se rompre. Aquò tanben provoquèt d’erupcions volcanicas que dobriguèron lo fons de l’ocean Atlantic e la lava arribèt fins en Africa, Euròpa e America. Aquelas erupcions emetèron de nivèls de dioxid de carbòni plan nauts dins l’atmosfèra e aquò causèt una extincion generala de la vida sus la planeta.
Una region chinesa
La val de Junggar es uèi per uèi dins lo nòrd-oèst de China. Alavetz i aviá de forèsts gigantas de conifèrs a l’entorn d’un lac gigantàs. Tanben i demoravan de dinosaures. Fòrça traças d’aquestes foguèron trapadas dins de ròcas del luòc. E fa 202 milions d’ans Pangèa comencèt de se desfar. Lo nòu estudi confirma que los animals comencèron de subir d’ivèrns òrres e plan sorns.
Un ivèrn volcanic pòt durar de milièrs d’ans, benlèu un million d’ans. Aquò auriá entraïnat de cambiament biologics en los dinosaures, e coma lo freg arribèt fins als tropics aqueles animals evolucionèron lèu-lèu. Uèi s’es trobat d’indicis de plumas en diferentas menas de dinosaures: de teropòdes carnivòrs mas tanben d’ornitisquians erbivòrs. E tanben portavan de plumas los pterosaures.
Amb aquelas plumas los dinosaures poguèron plan resistir a aqueles ivèrns e puèi se serián espandits totjorn que mai pr’amor que fòrça espècias s’èran escantidas. Pasmens, los paleontològs son pas totes d’acòrdi e d’unes afirman que lo freg atenguèt pas los tropics. D’aver de plumas auriá solament ajudat a crear mai d’espècias desparièras. Ara, doncas, podètz causir l’imatge tradicional dels dinosaures sens plumas o lo mai recent imatge que ne donan plusors paleontològs coma teropòdes amb de plumas. Mas sembla que çò de mai segur scientificament seriá lo segond imatge, que s’espandís de mai en mai dins la comunautat mondiala dels cercaires.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
