Se se vòl respondre a la question de l’origina dels cans actuals (çò es trapar lors ancessors), se pòt dire qu’es lo lop. Las diferéncias geneticas e de conducha entre las doas espècias son claras, uèi lo jorn. E de segur scientificament. Alavetz, ont cal situar los dingos (Canis lupus dingo) australians, tanben coneguts coma cans salvatges? Son de cans? Son de lops?
Un recent trabalh suls dingos publicat dins lo numeric Anatomical Record per l’antropològ Pat Shipman, estudièt l’origina, la conducha e la genetica dels dingos australians amb un vejaire nòu. Pel primièr còp, lo cercaire demandèt d’informacions sus aquestes canids tanben als aborigèns australians (que dempuèi de milièrs d’ans demòran amb eles). E mai aquò foguèsse necessari, se faguèt pas jamai. Fins ara.
Las tres espècias, lops, cans e dingos, apertenon a la familha dels canids. La diferéncia amb d’autres mamifèrs es que las tres espécias se pòdon plan crosar geneticament e la resulta son d’ibrids. Pr’amor d’aquò es tanben pus malaisit de trapar quinas son las frontièras entre aquelas espècias diferentas.
Lo can arribèt amb los angleses en Austràlia en l’an 1788. Lo dingo, totun, existís dempuèi de milièrs d’annadas en aquel continent. Almens dempuèi 4000 ans e segon Shipman benlèu mai encara. Los australians pausèron lo pè sus l’illa-continent fa 65 000 ans e se pòt pas confirmar paleontologicament quora i arribèron los dingos. Los fossils pus ancians de dingo datan de sonque 4 000 ans.
Un dingo es pas un can
Malgrat que l’uèlh occidental aja totjorn vist los dingos coma res mai que de cans salvatges, es una espècia geneticament diferenta. ”Los dingos nos pòdon pas balhar un vejaire nòu sus l’evolucion dels canids, çò diguèt Shipman. Los dingos son d’una familha pròcha dels cans cantaires de Nòva Guinèa e, malgrat que morfologicament semblen de cans, lors conducha e genetica son desparièras. Se pòt dire que son mai restacats als lops”.
Un exemple genetic qu’o demostrariá seriá la dièta dels dingos. Se sap plan que lo can viviá ja amb l’òme quand nasquèt l’agricultura. E modifiquèt sa genetica per poder manjar tanben de ris, de patanas o de blat. Lor genòma digestiu evolucionèt per poder assimilar aquela noiridura. Los dingos, coma los lops, an pas aqueles gèns e sonque pòdon manjar de carn.
Los aborigèns australians an totjorn adoptat de dingos pichons per viure amassa. Pasmens, quand lo dingo veniá adulte totjorn tornava a la natura. Lo ligam entre dingos e umans es pas tan fòrt coma amb los cans. Los dingos son, d’autre caire, mai adaptats al clima e environament australians. Los cans patisson mai de problèmas per i demorar, sustot al centre desertic del continent. E ara los aborigèns, pel primièr còp questionats suls dingos, confirman que son pas de cans. Un fach, qu’en mai d’aquò es demostrat d’un biais scientific per la genetica e la conducha sociala dels dingos.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
