GEOGRAFIA – Sapiéncia.eu

HUELHES VERMELHES…

desembre 31, 2024

Perqué es huelhes de bèri uns arbes son vermelles ? Era clorofila balha era color verda que desapareish en quauques espècies d’arbe pendent era tardor. Açò ei atau pr’amor qu’es plantes son organismes fotosintetics, çò ei que cambien era matèria inorganica en organica gràcies ara energia deth Solei. Entà açò poder hèr es plantes usen era […]

GEOGRAFIA

CAMERON E LO CAMBIAMENT CLIMATIC

desembre 17, 2024

Christian Andreu

+14

Africa qu’ei un deus continents que pateish mei uei lo cambiament climatic. Divèrses país coma Cameron, dont autes, que pateishen aquera annada èrsas de calor jamei vistas abans, pr’amor de las plan hautas temperaturas. E aquò que comencè dejà au mes de noveme pr’amor d’ua mescla de cambiament climatic e lo fenomèn de Niño. Atau, […]

GEOGRAFIA

LA MEDITERRANÈA, SENS D’AIGA

desembre 15, 2024

Christian Andreu

Lo Mediterranèu foguèt pas totjorn aital. Un estudi demòstra cossí fa pas gaire temps geologic (sonque 6 milions d’ans) nòstra mar èra seca al 100%. Lo fenomèn entraïnèt de consequéncias dirèctas per tot lo continent europèu, mai que mai al sud del meteis. E demorèt aital mai de 10.000 annadas. Aquel estat de nòstra mar […]

GEOGRAFIA

UN 1% ANNAU

desembre 1, 2024

Christian Andreu

+12

Lo cambiament climatic qu’ei de mei en mei rapide. Atau qu’ac demostrè un estudi navèth qu’analisè la creishença de la superf ícia cremada a la planeta pr’amor de causas umanas : dinc a un 15,8% en solament 16 annadas, çò ei díser, un ritme que déu dejà estar arrestat o la vita a la planeta, […]

GEOGRAFIA

LO DESÈRT DEL SAHARA, INONDAT

novembre 19, 2024

Christian Andreu

Las tempèstas e l’oratge que i aguèt pendent lo mes de novembre a la Mediterrànea daissèron pas sonque la còsta valenciana, baleara o catalana inondada. En d’autras regions d’aqueste ecosistèma foguèron registrats de fenomèns brica abituals, coma l’inondacion de cèrtas parts del desèrt saharian, un fach que se debanava pas almens dempuèi fasiá mièg sègle. […]

GEOGRAFIA

UA NAVÈRA RESÈRVA AFRICANA, QUASI AUTAN GRANA COMA FRANÇA

novembre 18, 2024

Christian Andreu

Adara i a governaments africans coma lo d’Angòla, e maugrat que la majoritat de resorças qu’an son deu petròli, que tanben an decidit de’s sumar a la creacion d’ua resèrva naturau gigantesca entà ganhar mei d’argent dab lo torisme. La notícia qu’ei plan bona pr’amor qu’aqueth estat, amassa, dab autes tres, Namibia, Bostwana e Zambia, […]

GEOGRAFIA

L’UNION EUROPÈA, QUE DEFENDÓ LA CAÇA TOTAU DEU LOP

octubre 28, 2024

Christian Andreu

Los jutges europèus deu Tribunau de Justícia de l’Union Europèa qu’an tornat a defénder la caça deu lop enqüèra que sia entà har un contròle de la populacion de lops deu temps que l’espècia sia miaçada. Los jutges europèus que barrèn atau ua demanda deu governament austrian qui demandava si’s podèva tuar un lop de […]

GEOGRAFIA

DE MAI EN MAI IMPÒSTES ENTAUS TORISTAS

octubre 21, 2024

Christian Andreu

Se ua causa comènça d’estar segura ei que los nivèus actuaus de torisme a la planeta son de mei en mei perilhóses entà l’environament. Ne hè pas guaire, qu’estó conegut que lo Mont Fuji, a Japon, que demoraré barrat peus toristas. Tanben a la region que i a a l’entorn deu mont, pr’amor que i […]

GEOGRAFIA

ETH CAMBIAMENT CLIMATIC PROVÒQUE NAUES TERMIÈRES

octubre 20, 2024

Christian Andreu

+11

Non se pòt díder mès qu’eth cambiament climatic non ei nau e que ja n’auem auut d’autes. D’autes hè milèrs d’annades, dilhèu, mès non pendent es darrèrs 2.000 annades. Ara siguec coneishut qu’eth madeish cambiament climatic serie çò que provoquèc era definicion de naues termieres en Euròpa. Atau ; Soïssa e Itàlia cambièren ara es sues […]