Una seria de TV d’uèi remembra plan lo film de la decada de 1970 : Shogun. Es plan polit la veire, mas l’istòria tanben demòstra que lo viatge de Williams Adams a Japon en l’an 1600 foguèt reala e que venguèt una persona plan pròcha de qui seriá puèi lo nòu shogun d’aquel país. E, descobrir qué foguèt real e pas tanben es plan interesant, vertat ?
En 1600 un vaissèl olandés arribèt a Kyushu, una illa de japon. Foguèt lo primièr còp que los olandeses arribavan ailà. Dins lo vaissèl i aviá un anglés, William Adams, que lèu ganhèt la fisança de Tokugawa Ieyasu, un senhor feudal japonés plan poderós e que seriá, dempuèi 1603, lo nòu shogun de Japon. Après arrivar, Adams venguèt Hatamoto, o conselhièr del shogun. Cossí se debanèt aquò ?
Una guèrra comerciala
En aquela epòca Japon aviá ja patit divèrses ans de guèrra. L’emperaire aviá lo poder teoric dempuèi lo sègle XIIn. Totun, lo shogun èra qui aviá lo poder real. Pendent la fin del sègle XVI divèrses senhors feudals assajèron d’amassar lo país politicament dont Oda Nobunaga e puèi Toyotomi Hideyoshi. Lo darrièr capitèt e poguèt unir tot Japon, mas moriguèt en 1598. Après el, un Conselh amb 5 regents aguèt lo poder fins a la majoritat d’edat d’ Hideyori, lo filh d’Hideyoshi.
Totun, d’aqueles cinc regents, lo mai poderós èra Tokugawa Ieyasu. Venguèt lèu shogun de Japon. Los portugueses avián un pòrt per comerciar (Nagasaki) dempuèi la decada de 1540. E cada annada arribava un vaissèl portugués dempuèi China amb de seda. Amb aquò los portugueses aguèron lo monopòli del comèrci amb Japon.
Pr’açò lo shogun assajèt de trincar aquel monopòli. Envièt de vaissèls japoneses a China per comerciar e tanben negocièt amb los espanhòls a Filipinas. Totun, los vaissèls japoneses èran plan pichons e los espanhòls volguèron pas comerciar amb Japon. Alara arribèt Adams.
Adams sortiguèt d’Olanda en un vaissèl en 1598. Quora arribèron a Japon, de 100 marinièrs sonque ne demoravan 18. Los portugueses assajèron de vendre los marinièrs coma piratas als japoneses. E demanèron que foguèssen executats. Lo shogun volguèt pas. E cridèt a Adams e a Jan Joosten Lodenstein, un autre marinièr, per los interrogar. Puèi los nomenèt conselhièrs personals.
Lo vejaire d’Adams impressionèt lo shogun. Adams confirmèt al shogun qu’èra anglés e que voliá la patz amb Japon mas qu’Anglatèrra èra en guèrra amb Portugal e l’estat espanhòl. Çò que caliá far, çò diguèt, èra lo liure-comèrci. Lo Shogun aimèt plan açò e liurèt Adams de la justícia japonesa mas daissèt pas que quitèsse lo país.
Amb lo temps, Adams creèt una basa anglesa a Hirado, a la còsta, e bastiguèt dos nòus vaissèls pel shogun. La tecnologia usada tanben foguèt balhada al shogun. Tanben comprèt de canons pel shogun. Los canons venguèron ideals per ganhar lo sètge d’Osaka (1614-1615), quora Hideyori instaurèt un shogunat que demorariá mai de 250 ans.
Segon Jacques Specx, lo cap de la basa olandesa en Japon en 1611 « Adams, èra plan aimat pel shogun pr’amor que totjorn ditz la vertat. E pòt parlar amb lo shogun quand vòl. E pas gaire òmes pòdon o far ». Encara en 1616 lo shogun demanèt a Adams de daissar pas lo país e demorar a Japon.
Mas quora lo shogun moriguèt en 1616, lo sieu filh Hidetada aguèt una politica desparièra. Voliá pas cap liure-comèrci. E tanben destruire tota influéncia estrangièra en Japon. Adams poguèt encara viatjar liurement per Japon, malgrat èsser estrangièr.
Encara trabalhèt amb la basa anglesa en japon cèrt temps mas divèrses incidènts finiguèron los sieu poder. En 1620 Adams moriguèt amb 56 ans a Hirado, luenh de la capitala japonesa e jamai tornèt a veire la sieuna familha que tan ne parlèt al shogun pendent mai de 20 ans. Segon tot aquò, que foguèt real, la seria es plan fisela, un prètzfach pas gaire abitual a la tv actuala.
La Redaccion
