UN ESCANTIMENT MASSIU DE FA SONQUE 13.000 ANNADAS
Uèi los cercaires conéisson mai las causas que menèron a un escantiment general que patiguèt lo sud californian fa sonque 13.000 ans. Segon semblariá, de fuòcs naturals mas tanben d’autres causats e plan pels umans, aurián provocat un cambiament climatic a la region e un escantiment de fòrça espècias animalas e vegetalas que d’autras regions nòrd-americanas patiguèron pas.
Aquel escantiment massiu provoquèt tanbe la dessaparicion d’espècias grandas de mamifèr com lo bison ancian. A l’epòca, lo clima del sud californian venguèt de mai en mai caud e quora los umans comencèron a provocar de fuòcs per caçar lo territòri venguèt plan flac e se debanèt l’escantiment massiu de fòrça espècias.
Aquel escantiment passèt entre ara fa 10.000 e 12.000 ans e provoquèt la mòrt finala dels darrièrs especimèns de fòrça espècias animalas. Los cercaires coneissián plan aquel escantiment patit per aquela region de la planeta, mas coneisisán pas las causas, que podián èsser un cambiament climatic o l’activitat umana.
De fuòc pertot
Ara un nòu estudi publicat al numeric Science descobrís que las causas basicas ne poirián èsser lo fuòcs provocat per d’umans en una region ja pro seca. Aquò auriá provocat un clima mai sec e l’escantiment massiu de centenars d’espècias animalas e vegetalas.
“Çò de mai segur es que las causas basicas d’aquel escantiment foguèron un clima plan mai caud e sec e l’activitat umana, çò diguèt Angela Perri, zooarqueològa”.
Per ansin, los cercaires analizèron tornarmai las esqueletas fossilas trapadas al jaciment de pega de La Brea, ont de milièrs d’animals moriguèron en tot assajar de fugir lo fuòc pendent milièrs d’ans. Ailà i trobèron de centenars d’espècias mamifèras mas tanben d’aucèls. Los cercaires causiguèron sonque 172 especimèns de 8 espècias desparièras per assajar de descobrir la vertadièra causa de la sieuna mòrt. Las espècias èran de tigres de dents de sabre, de lops gigants e tanben de peresoses gigants.
Lo colagèn dels animals ajudèt a situar quora visquèron. Los animals demorèron entre ara fa 15.600 e 10.000 ans. Mas ara fa 13.000 ans los camèls e los peresoses s’escantilguèron e mai tard las autras espècias. Sonque i demorèron de coiòts.
“Èram pas premanits per çò que podiam trapar, çò confirmèt F. Robin O’keefe, biològ. La megafauna de l’epòca s’escantilguèt al 100% e sonque i demorèron de coiòts. E l’escantiment se debanèt lèu lèu.”
Restacar aquel jaciment amb lo del Lac Elsinore, tanben al sud californian confirmèt un cambiament climatic. De paleoclimatològs trobèron una creissença giganta de l’usatge del fuòc umans ara fa 13.200 ans. E aquò vòl dire tanben un cambiament de la fauna e vegetacion de la region. De casses e de junipèrs, de pins e de plantas de chaparral tanben s’escantiguèron.
Aquò vòl dire que la temperatura venguèt pus nauta e la secada màger. La temperatura arribèt a èsser fins a 5,6 gras pus nauta. Aquò seriá la resulta de fuòcs umans utilizats per nòstra espècia quora caçavan erbivòrs. « Amb mai d’umans i a mai de fuòcs e lo clima ven mai caud e sec e se debana la mòrt de mai erbivòrs, çò apondèt O’keefe ». Çò que fa pensar e plan en la situacion actuala de la planeta.
La Redaccion
