N’estó pas fins aquera annada, qu’ei 2024, que l’umanitat ei vienuda un drin mélher pr’amor de çò que tòca al melhor amic de l’òmi. E quiò, que parlam de la relacion entre los cans e la nosta espècia, que, despuish adara, serà, hèra mélher. Pr’amor qu’aquera annada estó conegut que lo governament de Corèa deu Sud arrestè, fin finau, lo comèrci de la carn de can. E aquò, çò de mei probable, pòt har de la nosta espècia ua qu’ei plan mélher qu’abans.
Tots los que non avetz un can dilhèu pensatz qu’ei ua afirmacion estonanta. Mes los amics deus animaus, de la natura e de las plantas e, fin finau, de la planeta tota, que son d’acòrd dab jo e despuish adara, lo monde qu’ei un drin mélher. Har cambiaments culturaus sus tradicions qu’an milèrs d’annadas, com aminjar carn de can, qu’ei plan mauaisit e pr’amor d’aquerò tanben volem felicitar lo governament corean per decidir aquò.
Totun, semblaré que la decision tanben estó facila. Solament los ancians d’aqueth país demoravan de crompar carn de can entà la minjar. Urosament, las generacions mei joenas, e pr’amor deu cambiament de pensada mondiau cap aus drets deus animaus, dejà qu’èra, quasi tota, contrària ad aqueth comèrci e que son d’acòrd dab lo governament d’aquò arrestar.
Atau, e despuish adara, qu’ei estat arrestat tot lo comèrci de carn de can dens aqueth país asiatic. La lei navèra, que començarà, maugrat tot aquò, en duas annadas, a la tòca d’acabar ua abituda coreana que demorè sègles, dilhèu milèrs d’annadas e qu’acabarà dab plats tradicionaus coreans com lo boshingtang, considerat com plan gostós entaus coreans meridionaus mei vielhs. Totun, que cau raperar que la majoritat deus joens volèva pas mei minjar aqueth tipe de carn e que demandava d’acabar aqueth tipe de comèrci.
Ua lei entà 2027
Totun, pas tot ei enqüèra cambiat. Entaus coreans ne serà pas illegau minjar enqüèra carn del melhor amic de l’òmi. Solament serà illegau crompar o véner carn d’aqueth tipe. Mes se pensa que pas guaire personas ne contunharàn de minjar car, segon recentas enquèstas, solament un 8% deus coreans qu’avèvan minjat aqueth tipe de carn la darrèra annada, qu’ei quasi haut o baish 30% mensh qu’en 2015. E d’aqueths solament lo 20% que confirmè qu’aimava la minjar.
Entà Lee Chae-yeon, un corean de 22 annadas, que calèva arrestar aqueth comèrci pr’amor que los animaus tanben an drets. « Que son com se foguèssen la mia familha, dit Chae-yeon a la ràdio publica. E n’ei pas possible minjar la familha. N’ei pas briga beròi ». Segon la lei navèra, los que contunharàn lo comèrci de carn de can, que poiràn entrar en preson dinc a tres annadas se son trobats copables d’aver cans entà véner la soa carn.
Adara, los restaurants e bordièrs qu’an dinc a tres annadas entà trobar ua alternativa ad aqueth tipe de comèrci abans de l’enebicion finau de 2027. Segon lo medish governament corean deu sud, enqüèra uei i a dinc a 1.600 restaurants e 1.200 bòrdas de cans en Corèa deu Sud, e tots deven adara presentar un plan entà èste estudiat per l’autoritat sus com viuràn despuish adara.
Lo governament confirmè tanben que balharà ajudas ad aqueths restaurants e bòrdas que, pr’amor de la lei navèra, deuràn barrar. La lei tanben vadó polemica pr’amor que la fin d’aqueth comèrci estó tanben demandada peu president de Corèa deu Sud, Yoon Suk Yeol e la soa hemna, qu’an sieis cans.
L’enebicion que vadó tanben polemica. En vilas granas com Seol, los mei ancians ne son pas d’acòrd. Segon Kim Seon-hò, qu’a 86 annadas, la decision governamentau n’ei pas dreta. « Qu’avem minjat carn de can despuish l’epòca medievau, ce digó. Perqué cau adara arrestar lo son comèrci ? »
Dinc ací divèrs governaments coreans qu’avèvan ensajat d’arrestar lo comèrci de carn de can. Mes lo president actuau e la soa hemna, Kim Keon Hee, que son plan coneguts pr’amor qu’aiman plan los animaus e tanben los cans. E que participèn dens ua campanha publica entà demandar la fin d’aqueth comèrci. E que recebón tota l’ajuda de totas las organizacions d’asimants deus animaus de Corèa.
Deus coreans celèbres, com Jung Ah, de Societat Umana, que’s mostrè estonat pr’amor de l’arrest, pr’amor que pensava qu’aquò n’arribaré pas jamei pendent la soa vita. “Lo men còr qu’ei trincat pr’amor que i a milions de cans qu’estón dejà aucits, mes sòi plan urós pr’amor que Corèa deu Sud adara barrarà ua capítol òrre de la soa istòria, ce ditz ».
Los proprietaris de bòrdas de cans tanben participèn dens la campanha, mes entà demandar ua fin naturau e pas legau deu comèrci de la carn de can, pr’amor que i de mensh en mensh personas uei qu’enqüèra mingen carn de can. E que confirmèn que poirén pas subervíver economicament se aqueth comèrci vad illegau.
“Qu’ei possible que solament dab dètz annadas, dit Joo Yeong-bong, proprietàri d’un restaurant qu’auhereish enqüèra uei carn de can, tot que seré acabat, pr’amor que los joens minjan pas mei aquera carn. La majoritat de nosauts qu’èm plan ancians e ne sabem pas cosí sobreviure shens aqueth comèrci. Qu’ei un atemptat contra la libertat de las gènts a I’òra de minjar çò que vòlen ».
Entà Kim, ua auta proprietària d’un restaurant qu’auhereish tanben carn de can, lo desespèr qu’ei màger, pr’amor que tot aquerò arribè solament pr’amor deus asimants deus animaus. Los joens, uei, ne’s maridan pas mei, ce ditz. E n’an pas hius. E an d’animaus de companhia. Mes la carn qu’ei solament carn, e çò que cau har qu’ei contunhar lo comèrci en condicions mei igienicas. Autes país com China o Vietnam enqüèra minjan carn de can. Perqué cau l’arrestar ací ? ».
Nosauts, qu’èm pas scientifics o politicians, qu’avèm, dilhèu, ua responsa plan logica ; pr’amor que son animaus dab sentiments, qu’aiman com nosauts, e que tanben an sauneis com los èstes umans. Mes aquò solament pòt estar comprés per umans dab animaus a casa. E, pr’açò los cans que son, briga diferents de l’òmi.
Lo can qu’ei, en efèit, lo melhor amic de l’òmi, des de hè, au mensh, dètz mila annadas. E arrestar aqueth comèrci qu’ei ua decision logica que hè de la planeta un monde melhor, pas solament entaus medishs cans. Tanben entà nosauts, pr’amor que demòstra que l’evolucion continua. E qu’ei positiu. Plan positiu.
La Redaccion
Cronica d’aguest article sus l’espaci Natura de Ràdio País : https://soundcloud.com/radio-pais/natura-ua-enebicion-logica?in=radio-pais/sets/natura
