Sequia sempervirens es l’unica espècia de Sequòia que i a en la planeta, un genre de plantas apertenentas a la familha de Cupressaceae, sosfamilha Sequoioideae. Es coneguda plan coma sequòia giganta, sequòia roja o sequòia de Califòrnia . Es un arbre perennifoli fòrça long qu’arriba a viure entre 2000 e 3000 ans e la conifèra mai nauta qu’existís, en arribant a aténher 115,61 m de nautor e 7,9 m de diàmetre.
Cal pas la confondre amb autras doas espècias tanben sequòias, e amb las qu’intègra la sosfamilha Sequoioideae: la sequòia giganta (Sequoiadendron giganteum) qu’atenh de nautor fins als 85 nimai la metasequòia (Metasequoia), de mendra nautor (fins a 105 m).
Lo nom d’aquelas conifèras tipicas de Nauta Califòrnia e Oregon los foguèt donat en omenatge al cap cheroqui nomenat Sequoyah, mas tanben cal plan remembrar que los cheroquis e la siá confederacion abitavan al centre e l’èst d’America del Nòrd e jamai en de luòcs ont creisson aqueles arbres.
Lo tronc es drech, cilindric, amb de brancas orizontalas leugièrament corbas vèrs en bas, e possedís una rusca fòrça espessa, doça e d’una brilhanta color bruna roja mai e mai escura amb lo temps. Las fuèlhas an de mesuras variablas: entre 15-25 mm, longas e planas en d’arbres joves, en la sombra e zòna inferiora dels individús pus vièlhs, fins a 5-10 mm de longor, e en plen sol e en la part superiora de l’’arbre mai vièlh pus pichonas; entre totes dos extrèmes i a una ampla transicion de mesuras.
Son de color verda escura en la part superiora e en la inferiora possedisson doas bandas amb color blanca e blava. La disposicion de la fuèlha es espirala, e mai se las mai grandas e amb de sombra son viradas vèrs en bas per conservar una posicion plana e aver mai de lutz.
Los cons son ovoids, fan 15-32 mm de longor e amb 15-25 escatas dispausadas en espirala; maduran als 8-9 meses après la pollinizacion pendent la fin d’ivèrn. Cada escata d’aqueles cons conten entre 3 a 7 e, caduna, que fa 3-4 mm de longor e 0,5 d’ample, amb doas alas d’1 mm. Aquelas son alavetz liberadas quand las escatas maduran e se dubrisson.
L’èsser viu pus naut de la planeta
La sequòia roja mai vièlha visquèt aperaquí 3200 ans; fòrça vivon mai de 600 ans. Es una de las tres espècias d’arbres de fusta roja. Aquela, utilizada abans pel bastiment, s’emplega encara per la siá nauta qualitat e la sieuna color.
Lo sieu abitat natural, se tròba en de sistèmas de montanha fòrça umits e creisson en grop, en se protegir de fòrts vents e glaçadas. Vivon dins una estrecha franja de l’oèst dels Estats Units espandida entre la zòna meridionala d’Oregon e fins a Califòrnia centrala, ont encara pòt èsser trapada en de zònas planas mas tanplan en d’airals umits e prèp de la còsta.
Las sequòias son conegudas per la siá longevitat (en milièrs d’ans) e a mai , uèi lo jorn es l’èsser viu mai naut de la planeta, e pendent lo passat foguèt superat sonque per d’eucaliptus e d’avets gigants uèi desapareguts. La forma qu’es dessenhada la siá estructura es estonanta: dempuèi la quita racina creisson de troncs independents mas fòrça pròches los unes dels autres, e, per ansin, se un recep una ataca los autres pòdon se desvolopar d’un biais independent, e contunhar de balhar de saba a l’arbre.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
