L’istòria europèa es plena de migracions que se tenguèron long de totas las preïstòria e istòria del continent. Los primièrs umans modèrnes que i arribèron aperaquí fa 30 000 ans èran pas blancs. La lor origina foguèt l’Africa negra e la lor pèl se mantenguèt aital durant de centenats d’ans fins que lo clima l’esclarziguèsse. Mas tanben i aviá d’umans ja en Euròpa, los neandertalians, que demorarián pas gaire après aquela arribada.
Après lo retirament de las darrièras glaciacions, los europèus parlavan segon plusors cercaires una meteissa lenga amb benlèu divèrses dialèctes desparièrs. L’istòria d’aquela lenga auriá contunhat fins a uèi lo jorn sonque per la lenga basca, car seriá la darrièra lenga viva parlada pels europèus abans l’invasion dels indoeuropèus. La pròva que foguèt parlada una lenga semblabla per tota Euròpa foguèt ja demostrada fa d’annadas pels cercaires, amb d’evidéncias lingüisticas de paraulas e toponims semblables, dempuèi la peninsula Iberica fins a Alemanha e l’èst europèu.
Aquela Euròpa es la granda doblidada dels libres d’istòria actuals, benlèu per d’interèsses politics o culturals. Sèm los eiretièrs de Grècia e Roma, mas Euròpa tanben aguèt d’abitants amb de costumas pròprias e una lenga pròpria abans aquelas culturas. Lo continent èra pas void quand i arribèron los romans. Segon mai d’un cercaire i aviá de vilas de fins a mai de 20 000 abitants dins de vals dobèrtas, sens muralhas, e ont l’arqueologia demostrèt que durant de longas pontannadas (fins a 2000 ans) se tenguèt pas de guèrras: èran los natius d’Euròpa.
Una societat diferenta
Segon mai d’un arqueològ, coma Marija Gimbutas, aqueles natius europèus avián un art naturalista, sens cap de referéncia a de tematicas militaras. Coneissián plan la metallurgia mas foguèt pas emplegada per fargar d’armas. La lor organizacion sociala èra matrifocala, çò es sens cap de dominacion del sèxe masculin sul femenin ni mai del femenin sul masculin. Èra una societat egalitària.
“Èra una societat matrifocala, e benlèu tanben matrilineara, agricòla e sedentària, egalitària e pacifica, çò diguèt Marija Gimbutas. Finiguèt amb l’arribada dels indoeuropèus, una societat patriarcala, estratificada, pastorala, nomada e qu’aviá la guèrra per unic sens de la vida. Long de tres ondas migratòrias militaras poguèron conquistar tota Euròpa entre los ans 4200 e 2500 abans lo Crist”.
Uèi, aürosament, comença d’èsser descobèrta aquela societat europèa que visquèt abans l’arribada (benlèu val mai de dire la conquista) dels indoeuropèus. Lo trabalh de divèrses arqueològs dont Marija Gimbutas (que faguèt escòla) dobriguèt la draia, que uèi ja es camin, dins l’arqueologia actuala. Es la descobèrta d’una Euròpa amagada als abitants del continent, benlèu pr’amor de rasons politicas e culturalas masculinas car lo principi basic que contrarotlava aquela societat èra femenin e pas masculin. Una societat restacada mai a de tempses plan anteriors ont los clans èran matrifocals e los grops èran de ginecogrops, çò es que la relacion entre los umans èra pas lo nuclèu de la familha, car los mainatges èran de totòm e tota la tribú los sonhava pr’amor que l’identitat èra gropala.
Aquela Euròpa, totun, finiguèt quand arribèron los indoeuropèus, uèi identificats amb la cultura nomada asiatica dels kurgans (tanben dicha yamnaya). Uèi, la genetica confirma que los kurgans indoeuropèus comencèron de conquistar Euròpa amb de carris de cavals e de nòvas armas fa 6000 ans. Aperaquí en 4300 abans lo Crist l’arqueologia comença de trapar de vilatges cremats e pilhats près dels fluvis Dnièpre e Danubi. Son las mòstras arqueologicas pus ancianas d’aquela invasion.
En 2800 abans lo Crist avián conquistat tota Euròpa e los gèns masculins de l’epòca demesissián fòrça, çò que, segon la genetica, vòl dire que los òmes indoeuropèus raubavan de femnas europèas e aucissián los òmes. La lor lenga foguèt impausada e pauc a cha pauc l’antiga lenga europèa comencèt de declinar. Lo temps creariá plusors lengas, uèi conegudas coma indoeuropèas. E l’istòria dels natius europèus finiguèt alavetz. O benlèu pas…
Christian Andreu
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
