Lo tais de la mèl (Mellivora capensis), tanben conegut coma ratèl, es una espècia mamifèra de la familha dels Mustelidae originàri d’Africa, Índia e Pròche Orient. Tanplan es conegut amb los noms de taisson melèn o taisson de la mèl. Es carnivòr e la soleta espècia del sieu genre.
Lo cors del ratèl es long e al còp fòrt e fa aperaquí 80 cm de longor e 30 cm de nautor. Los mascles son un pauc màgers que las femèlas e pòdon arribar als 15 Kg de pès del còp que las femèlas als 9 Kg. Lo cap del taisson de la mèl es long, mas las sieunas pautas plan cuèrtas, mas amb d’arpas premanidas per far lèu lèu un trauc al sòl. La coa del ratèl es, pasmens, plan cuèrta. La color dels ratèls es sovent grisa al cap, còl, esquina e coa e negra a la part inferiora. Entre ambedoás zònas i a una linha plan clara, de color gaireben blanca.
Una dièta singulara
Lo tais de la mèl african e asiatic a una dièta tras que divèrsa pr’amor que pòt arribar a se noirir de carronha se cal. Pasmens, la sieuna noiridura pus aimada es la mèl e aquò entraïna fòrça problèmas pels apicultors. Pasmens, òm pòt dire aisidament qu’es un mamaifèr carnivòr que devòra tota sòrta d’animal que pòsca trapar: de rosegaires mas tanben d’ausèls, d’insèctes, d’anfibians, de tartugas, de granòlhas e encara de sèrps.
En mai d’aquò, la dièta del ratèl tanben pòt èsser de fruta e de raises vegetalas. Per caçar, çò que fa es daissar la preda dins son amagatal terrèstre e puèi l’aucir. Aital pòdon manjar tanben de tartugas, pr’amor de las sieunas tras que fòrtas dents. Pòt aucir tanben de sèrps verinosas o de sèrps pus grandas, coma de pitons o encara de boas: i a d’espròvas de ratèls que mangèron de pitons de fins a 3 mètres de longor. E quand lo ratèl manja, manja plan, car tanben devòra de pèl, de plumas, de carn e d’òsses.
E, malgrat que son famoses pr’amor que son predators òrres, de leons e de leopards pòdon los caçar sovent. Lo ratèl es considerat uèi coma un animal feroç, pr’amor que, quand a una tòca, l’abandona pas jamai e tanben son plan resistents e braves car la preda finirà totjorn mòrta. En l’an 2002 lo Libre de Recòrds Guiness diguèt qu’èra l’animal “lo pus brave de tota la planeta”.
Pendent la casuda cercarà de fuèlhas per la sieuna cauna, luòc segur ont ibernarà. De caunas creadas per de femèlas de ratèl venon màgers per de generacions posterioras e i a de còps que pòdon venir de colonias amb divèrsas familhas matriarcalas. Es un mamifèr que, totun, demòra pas gaire, car la sieuna vida mejana es de sonque 12 ans. Mas las caunas bastidas per de ratèls, pasmens, demòran de sègles.
Aprés l’ivèrn, vòl amassar fòrça, e la mèl es una noiridura perfiècha. Per la trapar cercarà d’abelhas e puèi destrusirà lo nis de las meteissas per arrivar a la mèl. Val pas dire que las abelhas atacaràn lo ratèl mas pòdon mas lo nafrar pr’amor del sieu pèl.
Lo mascle adult viu solet, mas la femèla demòra amb los filhs al long de dos o tres ans. Alavetz ja pòdon far d’amagatals pròpris e caçar solets. La cauna facha per aquestes serà totjorn pròcha a la de la maire. Los mascles, pasmens, se’n van a viure solets. La femèla viurà totjorn dins una colonia amb de femèlas e lors pichonèls ratèls.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
