Un nòu e darrièr estudi scientific a confirmat que i a d’umans que patisson mai aisidament la malautiá de la covid-19 que d’autres. L’estudi genetic a pogut conclure qu’aquelas personas an de traças geneticas neandertalianas que d’autras an pas. E per aquela rason la pandemia de la covid-19 es fatala per aquelas personas.
Aquò comencèt amb los primièrs cases de personas que patissián la pandemia de la covid-19. N’i aviá que la patissián plan mai que d’autras, lor estat de santat pejorava e, fin finala, morissián del temps que d’autres semblavan de resistir melhor a la malautiá e i podián subreviure. Alavetz la comunautat scientifica se demandèt perqué.
La medecina actuala afirma que i a plusors factors medicals que pòdon condionar la santat d’una persona, coma l’edat o las malautiás patidas abans. Pasmens, pareissiá que l’eiretatge genetic aviá quicòm a veire e foguèt decidit de començar un estudi genetic suls pacients infectats per la covid-19 per assajar de comprene perqué d’unes morissián mentre que d’autres non. Lèu foguèt descobèrt que las personas que tenon de cambiament genetics dins lo cromosòma 3 pòdon desvolopar grèvament la covid-19.
La traça neandertaliana
Aquel estudi, publicat dins la revista scientifica numerica Nature, revèla qu’aquela modificacion cromosomica es parièra a la qu’aviá la populacion neandertaliana que demorava en Euròpa del sud fa 50 000 ans. Per ansin, los cercaires poguèron comprene qu’aquelas mòrts èran pas pus arbitràrias: aqueles cambiaments genetics foguèron transmeses a la nòstra espècia en aquela region europèa del sud a aquela epòca e puèi a travèrs de la mescla de las espècias. Una resulta tras qu’estonanta scientificament.
“Es susprenent de veire que de cambiaments genetics que se debanèron dins nòstra espècia pr’amor de la mescla amb de neandertalians dins lo sud europèu pòdon encara entraïnar de conseqüéncias fatalas per la santat de maitas personas, çò diguèt Svante Pääbo, director de l’Unitat del Genòma Evolutiu de l’Institut de Sciéncia e Tecnologia d’Okinawa e que dirigiguèt l’estudi.
Segon çò que semblariá, los umans avèm fins a 23 parelhs de cromosòmas e malgrat que la majoritat ajan una carga genetica parièra en totas las personas, tanben pòdon patir de cambiaments al nivèl de l’ADN. L’estudi analisèt geneticament fins a 3000 personas qu’aviá calgut enviar a l’espital per la covid-19, mas tanben d’autras que n’avián pas de besonh. Las primièras avián patit de cambiaments al cromosòma 3 e aquò lor daissava mens de defensas davant la malautiá.
Aquel tipes de cambiaments genetics sonque èran estats trapats en de fossils neandertalians o denisovans e per aquò Pääbo, amb l’ajuda d’Hugo Zeberg, de l’Institut d’Antropologia Evolutiva Max Planck, decidiguèt d’o estudiar d’un biais mai prigond. Aquelas personas que morissián avián un gèn que los neandertalians del sud europèu aguèron, mas pas los denisovans siberians. Puèi, caliá comprene quala èra l’origina d’aquel cambiament genetic e veire se, uèi lo jorn, los umans lo tenián encara.
Se i aguèt una transmission pr’amor d’una mescla genetica entre espècias, aquò sonque se podiá téner fa mai de 50 000 ans, pas puèi. Se lo cambiament se faguèt pr’amor d’un eiretatge d’un ancessor comun, lo cambiament genetic auriá, almens, 550 000 ans. Mas poguèt èsser demostrat que lo cambiament genetic s’èra produch fa gaire e doncas que la causa ne foguèt la mescla entre nòstra espècia e los neandertalians, especialament los del sud d’Euròpa.
Segon lo cercaire Zeberg, aquò explicariá plan perqué aquelas personas, amb aquelas variantas geneticas que son la resulta d’una mescla entre las doas espècias dins lo sud europèu fa aperaquí 60 000 ans, riscan fins a tres còps mai de patir de problèmas respiratòris quand los infècta la covid-19. “Tanben i a d’autres factors, coma l’edat, o d’autras malautias anterioras, çò confirmèt Zeberg, mas çò de mai important es d’aver aquel cambiament genetic o pas”.
En mai d’aquò, aquela còla de cercaires descobriguèt que i aviá fòrça diferéncias geneticas uèi lo jorn demest las diferentas populacions mondialas. Per ansin, en Asia del sud lo 50% de la populacion patís aquel cambiament genetic, mas en Asia de l’èst gaireben degun l’a pas, del temps qu’en Euròpa fòrça personas lo tenon. Ara, çò apondèron, cal estudiar mai perqué aquò es aital.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
