Al començament del sègle XIX, Japon èra una societat feudala, amb una economia barrada e basada en l’agricultura e amb una estructura sociala fòrça anciana. La menaça militara aviá obligat al govèrn japonés a dobrir los sieus pòrts a las merças que provenián d’Euròpa e America del Nòrd.
Mas i aviá una granda paur. Los japoneses temián que lo sieu país acabèsse en essent conquistat coma l’Índia èra pels britanics o ocupat militarament coma fòrça províncias chinesas. Èra necessari cambiar las estructuras per evitar venir una colònia o un protectorat occidental.
Lo jove emperaire Mutsu Hito, amb solament setze ans, inicièt una sèria de cambiaments prigonds, en un procès nomenat l’Èra Meiji l’an 1868, qu’atenguèt lo desvolopament d’una indústria autoctòna japonesa. Foguèt suprimit lo “shogunat”, una estructura feudala qu’autrejava de grands poders a la nòbla e poderosa familha dels Tokugawa, e l’emperaire prenguèt dirèctament lo poder. L’anteriora estructura feudala èra incompatible amb lo desvolopament economic que l’emperaire voliá aténher.
Fòrça joves japoneses partiguèron a Euròpa e als Estats Units d’America per aprene las tecnicas e los procediments que la Revolucion Industriala implantava a Occident. L’objectiu èra aténher una qualitat e eficiéncia occidentalas, sens desbrembar las raïses japonesas. Lo meteis govèrn imperial ajudèt a l’inversion en las nòvas indústrias japonesas, destinadas a satisfar los besonhs del mercat japonés e pas dependre de las importacions occidentalas, mas tanben amb l’objectiu d’aténher dintrar dins del mercat internacional.
La naissença d’una poténcia mondiala
La victòria japonesa contra l’Empèri Rus l’an 1905 demostrèt que se configurava una granda poténcia a l’Extrem Orient, capabla de derrotar una armada occidentala. E pendent la Primièra Guèrra Mondiala, Japon aviá dintrat dins qualques mercats qu’èran desbrembats pels occidentals pel conflicte bellic.
Mas fòrça lèu los japoneses se n’avisèron que la siá expansion economica patissiá unes problèmas que menaçavan la siá continuitat. La populacion japonesa aviá aumentada de quaranta sèt milions d’abitants l’an 1905 a seissanta cinc milions l’an 1930. E lo territòri japonés e los sieus recorses naturals èran fòrça limitats e clarament insufisents per manténer lo desvolopament economic necessari per provesir tota la siá populacion o contunhar la siá expansion mondiala.
L’inventa d’iniciar una expansion territoriala començava a èsser introdusida en la mentalitat dels govèrns, e los militars que defendián la conquista de territòris al continent influencièron los govèrns amb una actitud militarista evidenta. Las idèas nacionalistas de la superioritat dels japoneses en comparason amb los sieus vesins asiatics e la veneracion totala a la figura de l’emperaire venguèron unas cresenças basicas dins de la societat japonesa. Un militar japonés assegurèt que las frontièras de l’Empèri Japonés devián èsser lo costat oriental del Canal de Suèz, es a dire, tot lo continent asiatic.
Après l’inici de la Revolucion Meiji, per evitar una conquista occidentala, los govèrns imperials avián desvolopat una importanta armada, destinada a la defensa de las frontièras del país. Mas ara aquela meteissa armada seriá utilizada per atacar los païses vesins e crear un empèri que provesiguèsse dels recorses necessaris a l’economia japonesa.
Pendent las guèrras contra los chineses, los japoneses ocupèron l’isla de Formosa (l’actual Taiwan) e d’autras islas de la Mar de China, del temps que la victòria contra Rússia l’an 1905 los autregèt la sobeiranetat sus la zòna meridionala de l’isla de Sakhalin e dobriguèt las pòrtas a convertir la peninsula de Corèa en una colònia e a iniciar la siá influéncia sus qualques províncias chinesas.
Pendent los ans posteriors, los japoneses inicièron la conquista definitiva d’una importanta part de China, amb un conflicte que configurèt l’inici de la Segonda Guèrra Mondiala al continent asiatic. La siá semblança amb las idèas imperialistas del Tresen Reich d’Adolf Hitler provoquèron una aliança entre ambedós empèris, e quand comencèt la guèrra a Euròpa, los japoneses ocupèron tanben Hong Kong, qu’èra jos sobeiranetat britanica, e d’autras possessions europèas a l’Extrem Orient coma Indochina, Indonesia e après l’atac al nòrd-americans a Pearl Harbour, Filipinas e d’autres protectorats dels Estats Units.
La desbranda pendent la Segonda Guèrra Mondiala l’an 1945 provoquèt la fin de la siá expansion imperiala. Japon tornèt a las frontièras anterioras, mas après la reconstruccion l’economia japonesa recuperèt la siá empentassa, e venguèt una de las mai importantas del mond.
La Revolucion Meiji transformèt Japon d’èsser un país endarrierat e feudal, en una granda poténcia economica, e aquel cambiament foguèt clarament positiu. Mas tanben aquela transformacion aguèt un capítol fòrça tragic. Fòrça pòbles asiatics foguèron convertits en esclaus e la siá populacion foguèt massacrada per las armadas japonesas d’una manièra semblabla a las tecnicas utilizadas pel nazisme a Euròpa. Encara uèi a qualques païses asiatics las feridas contunhan dobèrtas.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
