Los tainos èran la comunautat indigèna que demorava en las ilhas mai grandas de la mar Cariba. Aprés l’arribada dels europèus la sieuna populacion demeniguèt plan. Dempuèi lo sègle XIX los libres d’istòria an dich totjorn qu’es una etnia escantida. Totun, ara un nòu estudi genetic confirma que prèp d’un 15% de la populacion actuala de Puerto Rico e autras ilhas son decendents d’aquela nacion. Los tainos tornan viure.
Tot venguèt aprés la descobèrta de la dent d’una femna dins una cauma en l’ilha d’Eleutera, dins las Bahamas. La femna aviá demorat ailà entre los sègles VIII e X. L’analisi genetica de la dent confirmèt un fach estonant: los tainos encara son vius uèi lo jorn maugrat que amb un 5% genetic pas majoritari.
Aquela resulta ja èra estada donada per d’estudis genetics modèrns mas cap d’eles aviá podut mostrar una linha dirècta genetica entre los ancians tainos e las populacion de la Cariba actuala. En tot restacar lo genòma d’aquela femna amb de puertoricans d’uèi foguèt confirmada la continuitat genetica dirècta. Mas ara los critics dison qu’aquel genòma es pas exclusiu de Puerto Rico – e an rason pr’amor que los tainos atanben demorèron en d’autras ilhas de la Cariba.
Una reivindicacion istorica
Los primièrs qu’an celebrat l’estudi son los membres de la comunautat que s’es totjorn proclamada descendenta dels taino. A mai, divèrses istorians e arqueològs tanben avián criticat la teoria qu’afirmava que, uèi lo jorn, i avián pas mai tainos en la planeta. Mas l’istòria oficiala contunhava amb la teoria de l’extincion d’aquela comunautat indigèna.
L’estudi es estat realizat per Hannes Schroeder, de l’Universitat de Copenaga e Eske Willersev, de l’Universitat de Cambridge, dins lo projècte ERC Synergy Nexus 1492. Segon Schroeder “ es estonant poder saber que tot çò que disián los libres d’istòria sus los tainos fins uèi lo jorn èra fals. Fòrça gent clamava qu’èran de descendéncia taina e ara an rason pr’amor que i aguèt continuitat genetica dins la Cariba”.
Lo fach, segon Willersev, es que pr’amor de l’istòria malaisida de la region èra estat plan malaisit poder o demostrar. Mas amb aquel nòu estudi genetic “los recercaires avèm podut demostrar las originas geneticas dels indigènas de las ilhas de la Cariba. Èran de lenga Arawak, que son comunautat demora al nòrd d’America del Sud uèi. Aquò vòl dire – çò contunhèt Willersev – qu’emigrèron dempuèi la region dels fluvis Amazonas e Orinoco fins la Cariba”.
Aital, los taino demorèron tradicionalament en las ilhas mai grandas de las Antilhas mas tanplan en las Bahamas. Aprés restacar la resulta genetica de l’analisi de la dent d’aquela femna taina amb mai de 100 puertoricans modèrns podèron confirmar qu’an entre un 10% e un 15% de continuitat genetica taina.
Per Jorge Estevez, un taino estatsunitenc aquò es meravilhós: “quora èra pichon me disián qu’èra taino mas en tot arribar a l’universitat me diguèron que los tainos èran escandits. M’agradariá que la mieuna menina foguèsse viva per li dire qu’aviá rason. Es una liberacion saber d’on sèm”.
A mai, los scientifics an trobat barreja genetica, çò es que lo genòma es uèi pas pro isolat. Un reflèxe de l’istòria sociala de las comunautats tainas d’aquela epòca e de uèi lo jorn. Un fach que nos dóna gaug.
La Redaccion
