Diuèrsi scientifics ja an confirmat qu’era mès grana extincion des darrèrs 10.000 ans ja a començat. Ua pròva d’açò ei era preséncia, maugrat que per pòc temps, de Sudan, eth darrèr rinocèros blanc deth nòrd african (Ceratotherium simum cottoni) que demore encara viu, mès malaut, en eth centre de conservacion d’Ol Pejeta. Ei malaut e fòrça vielh. Damb eth morirà aguesta sosespècia animau.
Sudan, a dues infeccions ena pauta dreta de darrèr e des deth centre de conservacion d’Ol Pejeta, en Kenya, non se demore que pogue víuer guaire mès. Ei fòrça vielh – a mès de 45 annades – e era sua santat comencèc hè pauc a deteriorar-se. Eth sòn futur non ei bric clar pr’amor qu’era majoritat de rinocèros non vieuen mès de 30 o 40 annades. Atau, a mès de dues infeccions a es problèmes dera edat.
Eth darrèr dera sosespècia
Era prumèra infeccion de Sudan comencèc en 2017 e maugrat qu’ua còla de veterinàris l’a volut guarir non ac an podut hèr. Semblaue que pendent eth mes de heurèr ère guarit mès des de hè 15 dies que tòrne a èster un aute còp malaut. Ara a ua infeccion encara mès grèu qu’era qu’auie abans e eth rinocèros non se guarís. “Maugrat que hèm tot çò que podem – çò digueren es veterinàris – Sudan ei massa vielh e non volèm patiment innecessari”.
Totun, e independentaments dera santat de Sudan, eth futur d’aguest tipe de rinocèros blanc septentrionau ja hè temps qu’ei acabat. Aguesta sosespècia vieuie hè temps en mès d’un país dera region septentrionau africana: Oganda, Chad, Sudam, Sudan deth Sud, era Republica Centreafricana e tanben eth Còngo. Mès diuèrses anades de guèrra civiu e conflictes militars diuèrsi ena region an podut acabar damb era sosespècia. Segontes es scientifics eth darrèr rinocèros blanc deth nòrd siguec vist en Africa en 2007. Dempús solament ne demorauen en centres protegidi o zoologics.
Des d’aqueth an era populacion s’a hèt vielha. En 2014 moriren dus mascles aperadi Suni ( en Ol Pejeta) e Angalifu ( en eth zoò de San Diego). Damb açò Sudan demorèc coma eth darrèr rinocèros viu dera sua sosespècia de tota era planeta.
Ne demoren dus mès totun. Ua femelha aperada Nola ( Zoò de San Diego) moric en 2015 e ara solament demoren Fatu e Najin en Ol Pejeta. E cap des dus poden auer hilhs. A mès, er espèrma de Sudan ère dolent e non podie èster paire.
Ara diuèrsi scientifics vòlen utilizar espèrma e ovuls d’aguesta sosespècia entara sua criança in vitro. Mès nosati volem demanar se açò ei morau. Era sosespècia de Sudan qu’ei totauments estinta. Non i a pro diuersitat genetica entara sua salvacion. Ac cau hèr ? Dilhèu auesse estat melhor sauvar ena natura es darrèrs exemplars. Mès toti sabem com ei era espècia umana.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
