Africa es un continent amb de grandas bèstias. Mas Asia tanben. De tot tipe; d’aucèls (la grua sarús es la pus nauta del mond e l’agla filipina es la màger de la planeta) e de mamifèrs carnivòrs (lo tigre es lo màger felin del mond) mas atanben de reptils e d’ofidians. D’efièch, es lo continent ont trobaram la sèp la pus granda del mond, qu’es al còp tanplan una de las pus dangierosas: la còbra reiala (Ophiophagus hannah).
La còbra reiala es un serpent endemic d’Asia. Malgrat lo sieu nòm es pas una vertadièra còbra. Mas es un vertadièr monstre de la sèlva, pr’amor de las sieunas mesuras, mas atanben pr’amor qu’es la sèrp verinosa pus granda de tot lo mond. Per ansin, es plan abitual de trapar d’especimèns amb una longor d’entre 3 o 4 mètres. Lo recòrd foguèt un individú que fasiá gaireben 6 mètres de longor.
La color d’aqueste reptil depend de l’airal geografic pr’amor que pòt èsser negra amb de linhas blancas o encara bruna e grisa. Lo sieu abitat es plan grand, pr’amor que s’espandís dempuèi las sèlvas de l’oèst d’Índia en tot crosar lo sud-èst asiatic e arriba fins al sud de China. Una de las caracteristicas pus importantas d’aquesta gigantassa sèrp es que las sieunas predas principalas son tanben serpents e doncas pòt èsser considerada, malgrat lo dangièr del sieu poison, coma una bèla aliada de l’èsser uman car, sens ela, i auriá fòrça mai sèrps d’autras espècias. Un fach estonant es que tanplan manja de sèrps de la sieuna pròpria espècia.
En mai d’aquò, es la soleta sèrp coneguda que bastís de nis a l’ora de pondre d’uòus. La feme, aprés, demorarà al costat del nis per susvelhar que i arriba pas cap predator e sonque abandonarà lo luòc per totjorn quand las pichonèlas sèrps son a mand de trincar l’uòu. Segon plusors cercaires, aquela conducha a coma causa evitar que la pròpria maire pòsca se manjar las pichonas sèrps.
La conducha de la còbra reiala balhèt origina al sieu nòm popular (pas lo scientific, car Ophiophagis vòl dire sèrp menjadora de sèrps). Aquò es aital pr’amor que, quora vòl atacar ennauça lo cap e lo còl cossí fan las còbras, guarda çò que pòt arribar (e la sieuna vision es plan paura) e se la causa es pas segura, siflarà abans de lençar l’ataca finala. Tot aquò remembra plan çò que fan las còbras e pr’açò lo sieu nòm.
La majoritat dels còps, pasmens, la còbra reiala preferís fugir se troba d’umans. Es plan celèbra pr’amor que provòca pas gaire mòrts de biais annadièr, cossí fan d’autras espècias de sèrp tanben verinosas (aperaquí tre 5 e 10 cada an).
Coneis plan l’òme, pr’amor que lo sieu abitat, malgrat demorar, mai que mai, dins la prigondor de la sèlva asiatica, arriba a de terrens obèrts prèp dels ostals umans. Benlèu pr’açò, quora es trobada per nòstra espècia, la majoritat de còps se’n va e lucha pas nimai ataca l’òme.
Los cercaires soslinhèron a travèrs de desparièrs estudis (pas tants, pr’amor que los cercaires, d’abituda, an de paur a l’ora de l’estudi e doncas es de besonh l’estudiar mai), que lo moment que la còbra reiala es pus dangierosa, aquò arriba quand d’umans troban una feme al costat del nis. Alavètz la sieuna agressivitat es tras que nauta, e çò de melhor que podèm far es marchar del luòc e lèu e assajar de la destorbar pas.
Una sèrp plan dangierosa
La còbra reiala es doncas, la majoritat dels còps, unq sèrp plan pacifica. Es damnatge que, quora nhaca, lença una quantitat giganta de poison a travèrs dels sieus cròcs (tre 400 e 600 ml) e aquò es mortal per nòstra espècia e per la majoritat de mamifèrs grans e pichons (tanben per un bufle).
Urosament, l’òme creèt d’antidòts que devon èsser usats lèu lèu, pr’amor qu’un òme adult pòt arribar a morir lèu (mièja ora) pr’amor de la nhacada de la còbra reiala o aprés divèrses jorns. Se se pòt aplicar l’antidòt a temps, mai d’un còp las victimas foguèron salvadas, malgrat que pòdon pas s’ennauçar del lièch abans de dètz jorns, pr’amor del poison.
La còbra reiala, nomenada tanben amb lo nòm d’amadryad (pr’amor que foguèt lo primièr nòm balhat pels cercaires a començament del sègle XIX) recebèt dempuèi l’an 1864 lo sieu nòm actual, que vòl dire, literalament, manjaira de sèrps. Totun, e encara fins a 1945 se pensava qu’èra una espècia de mamba (las sèrps pus verinosas e al còp pus rapidas de la planeta). D’analisis geneticas posterioras confirmèron qu’aperten a un òrdre pròpri.
D’un autre costat, e malgrat qu’encara uèi es pas conegut lo sieu nombre total, foguèt classificada coma una espècia, segon l’UICN, coma vulnerabla. En Índia es considerada coma lo reptil nacional.
L’espècia se devessís en divèrsas populacions (que son pas, pasmens, de sosespècias). Per ansin, foguèt confirmat etologicament que los especimèns del sud de Tailàndia son un pauc desparièrs d’autres que demòran al nòrd d’aquel país asiatic mas atanben en Birmania e China.
L’uèlh de la còbra reiala es de la color de l’aur e a una capucha, cossí an las còbras. D’un autre caire, es una espècia de sèrp qu’es un pauc dimorfica sexualament, çò qu’entraïna que lo mascle es un pauc màger que la feme e, pendent l’epòca reproductiva, a de colors plan mens escuras que la femèla.
I a de còbra reialas un pauc pertot al sud d’aquel continent totjorn en de regions situadas a mens de 2.000 mètres. Aquò vòl dire qu’aima pas las montanhas, benlèu pr’amor que son mai fredas e los reptils, a l’ora de començar plan los sieus movements, an de besonh de calor. Aital, n’i a en Índia e Nepal, en Botan, en Bangladesh e Birmania, al sud de China, en Cambòdja, Tailàndia e Laos. En Vietnam, Malàisia, Singapor e Indonesia e arriba tanben fins a las illas filipinas.
La còbra reiala, cossí fan la majoritat de sèrps, pòt trobar una preda amb la sieuna lenga (ont i a l’organ de Jacobson) que balha tota l’informacion recebuda al cervèl. Quora una preda es trobada (e aquò pòt passar amb un animal qu’es a mai de 100 mètres de la còbra reiala, comença a la secutar.
Es un reptil diurn malgrat que tanben pòt caçar pendent la nuèch. Çò que fa quora troba la preda es la nhacar e esperar que lo poison provòque la mòrt de la preda (que pòt demorar minutas o encara d’oras). Puèi, la manja plan. De remembrar que la forma de la sieuna maissa li permet tanben manjar de predas plan grandas.
Aquesta sèrp es lo predator pus dangierós que i pòt aver en una region. Mai encara que totas las autras espècias de sèrp. Pòt manjar tot tipe de sèrp, franc de la piton, que poiriá l’aucir de biais rapid. A mai de sèrps, tanben manja d’anfibians e d’autres reptils (de vipèras e de còbras). Se cal, tanben pòt manjar de pichons vertebrats e d’aucèls. Quora manja, a l’abituda (se la preda es pro granda) de demorar amagada pendent de meses, fins qu’a de besonh una autra preda, car lo sieu metabolisme es plan lent.
Una maire plan suenhaire
La còbra reiala es la soleta espècia de sèrp al mond que bastís un nis pels uòus. Comença a lo bastir pendent los meses de març e mai. Aprés la copula, daissarà tre 7 e 43 uòus al nis – que tanben pòt èsser sus un arbre -. Lo nis pòt far mai de mièg metre de nautor e 140 cm de diamètre, e es fach amb de brancas, de fuèlhas e de fanga. Lo periòde d’incubacion demòra fins a 100 jorns e la temperatura ideala pels uòus déu èsser totjorn tre 13ºC e 37 ºC.
Aprés daissar los uòus al nis, la còbra reiala feme l’abandonarà pas abans de 77 jorns. E alara, lo moment de la naissença de las pichonas sèrps arribarà lèu. Una còbra reiala recent nascuda pòt far mai de mièg metre de longor e lo sieu poison es tan mortal coma lo d’una còbra reiala adulta.
L’espèr de vida de la còbra reiala es d’aperaquí 20 ans. Lo sieu poison aucirà leù de predas coma de conilhs o de lèbres. Es plan dangierós (e dolorós) pr’amor qu’ataca lo sistèma central nerviós de la preda. Pòt provocar en d’umans, l’esfrondrament cardiovascular, lo còma e, fin finala, la mòrt per d’esfondrament respiratòri.
Pasmens, lo sieu abitat, la sèlva del sud-èst asiatic. Es plan menaçat uèi lo jorn, pr’amor de la desforestacion e l’espandida de l’agricultura. Tanben es secutada e caçada pr’amor de la sieuna carn e pèl, plan usada encara per la medecina tradicionala chinesa.
Benlèu pr’açò fòrça etològs volguèron rebrembar qu’una sèlva sens de còbras reialas entraïnariá tanplan una màger preséncia de fòrça autras espècias de sèrp, tanben plan dangierosas per l’èsser uman. Per ansin, e sens la destorbar gaire, es una espècia que tanben cal suenhar, car es un aliat important de l’òme.
Suenhar la sèlva asiatica salvarà fòrça espècias d’animals e plantas d’aquel ecosistèma. Tanben de sèrps aliadas (mas plan dangierosas) de nòstra espècia, coma la còbra reiala. Nosautres, que volèm demanar se, pr’amor de l’espandiment de nòstra espècia, cal destruïre tanben la sèlva o d’autres tipes d’ecosistèma natural. La question es plan morala, mas la responsa es plan logica. Cal pas, e pr’açò tanben cal daissar viure de sèrps coma la còbra reiala asiatica.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
