Lo pangolin es un dels mamifèrs pus desconeguts del continent asiatic pr’amor que tanben n’es un dels mens estudiats. E, al còp, tanben es un dels pus desparièrs, pr’amor de la sieuna morfologia, longa e escatosa. Lo pangolin demòra en çò de las sèlvas pus prigondas d’Africa mas tanben en Asia del Sud-èst.
Pr’amor de la sieuna dièta insectivòra es una espècia qu’aima plan lo bòsc, mas tanben la sabana, mai que mai, amb de tèrra de sabla, lo luòc ont trapa melhor las sieunas predas e ont i a pòt arribar d’un biais pus aisit.
Se la vision del pangolin es brica bona, l’ausida, per contra, es mai desvolopada. Pasmens, assaja de dormir pas sul sòl de la jungla, pr’amor dels predators e alara n’i a pro amb s’enrotlar a una branca a la part pus nauta d’un arbre. Totun, aquò se produís mai pendent lo jorn, pr’amor qu’es una espècia qu’uèi lo jorn es nuechenca. E aquò ajuda brica l’estudi de l’espècia.
La caracteristica pus especiala del pangolin es qu’a lo cors cobèrt d’escatas rojas. Quand arriba o trapa un predator, lo pangolin se met en bola e demòra fins lo moment que lo predator se n’aurà anat. Demorar sul sòl coma una fortalesa d’escatas que pòt pas èsser conquistada per cap luòc es, malgrat çò que podèm pensar, una estrategia de subrevivénca qu’encara a succés, malgrat que siá plan rara e primitiva. E qu’ajudèt lo pangolin african mas tanben asiatic a subreviure fins a l’epòca actuala.
Un mamifèr rar
Lo pangolin es un mamifèr insectivòr asiatic qu’a las pautas cortas e una coa mejanament longa. En cada pauta a d’arpas plan dangierosas que pòdon ajudar lo pangolin a crear una darrièra linha de defensa quora es atacat per un predator. E son d’arpas plan longas e perilhosas. Aquò es aital benlèu pr’amor que lo pangolin a pas de dents e doncas, se un predator capita a l’ora de lo nhacar al ventre, lo pangolin demorariá ja sens cap escasença de subreviure se foguèsse pas per aquelas arpas ponchudas e dangierosas.
Pasmens, e malgrat aquela originalitat morfologica que convertís lo pangolin es una espècia plan rara – e que sonque pr’açò deuriá èsser tanben una de las espècias pus suenhadas de la planeta – lo pangolin es tanben una de la espècias mamifèras que patís la caça illegala dels braconaires pertot. D’efièch, plusors organizacions internacionalas considèran que lo pangolin es l’espècia terrèstra la pus secutada e pus caçada de tota la planeta. Una autra causa per lo suenhar mai encara. Mai encara quora es una espècia fòrça inofensiva que sonque manja de formigas e de termits amb la sieuna lenga – tan longa coma lo pròpri cors – e que sens de pangolins ambdós continents aurián un nombre plan màger d’aquel tipe d’insèctes.
Lo genre scientific per nomenar lo pangolin es Mani. Pasmens, los cercaires causiguèron lo classificar en tres sosgenres: manis, paramanis e uromanis, desparièrs pr’amor de la sieuna conducha – plan restacada a las condicions environamentalas.
D’efièch, quand lo pangolin recebèt pel primièr còp lo sieu nòm scientific de la mand de Carl Linnaeus en 1758, lo nòm de manis arribèt pr’amor qu’en l’antica Roma i aviá cert tipe d’esperit plan rar – e aquò vòl dire brica comun – nomentat Manes. E lo pangolin tanben recebèt lo nòm de manis, pr’amor de las sieunas caracteristicas morfologicas, brica comunas.
Lo pangolin es, malgrat tot, una espècia mamífera que pòt èsser considerada coma mejana, car fa entre 30 e 100 cm de longor – las femèlas son pus pichonèlas que los mascles – e que demòra en Africa, mas atanben en Asia. Lo cap el pangolin es plan long, e a los uèlhs fòrça pichons. Las escates que cobrisson lo cors del pangolin son pertot, franc del ventre, lo sòl luòc del pangolin ont pòt èsser nhacat, atacat e mòrt per un predator.
Es pr’açò que lo pangolin a una de las estrategias pus originalas del mond a l’ora de subreviure: quand lo predator es trapat, lo pangolin se met en bola en sonque aufrís d’escatas al predator que pòt, nhacar alara, mas que li provocarà cap damatge pr’amor de las caracteristicas de las meteissas. Sonque se lo predator pòt arribar al ventre, serà quand l’animal aurà arribat a la sieuna linha finala de defensa. E aquesta es pas pus passiva, coma la primièra – esperar la fin de l’ataca del predator e la sieuna marcha – mas activa, e plan activa.
Car alavetz lo pangolin utilizarà las sieunas arpas tras que ponchudas per assajar de provocar la retirada del predator. Las arpas el pangolin son fòrça longas e tanben pr’açò plan dangierosas. Pòdon provocar de grèus damatges a un predator e tanben als umans. E çò de melhor es assajar de patir pas l’ataca de las arpas d’un pangolin. Se aquesta estrategia capita pas, lo pangolin poirà pas pus aufrir de resisténcia e demorarà indefens davant l’ataca del predator.
Un mamifèr plan primitiu
Podèm pensar qu’es una estrategia de subrevivénça plan simple. O es pr’amor que tanben es una tactica plan primitiva. Totun, tanben se pòt arribar a dire que foguèt una bèla capitada, pr’amor que l’espècia encara es uèi amb nosautres, çò que vòl dire que, benlèu es brica marrida. En mai d’aquò, cal rebrembar que lo pangolin tanben usa las arpas per far de traucs al sòl per s’i amagar (Un fach mai tipic pasmens dels pangolins africans e pas tan pels asiatics) o dormir e reposar. Se lo trauc a d’èsser prigond e segur, es clar que lo pangolin aurà de besonh d’arpas duras e fòrtas. E, fin finala, lo pangolin a de besonh aquelas arpas per una mission basica: trincar lo formiguièr o termitièr e poder manjar los insèctes que i a dins e que son la sieuna dièta principala.
Las escatas del pangolin an lo nòm chinés de jiapian e son plan usadas al mond de la medecina tradicionala chinesa. Pr’açò, e malgrat qu’es un mamifèr plan protegit amb plusors leis de tots los estats, tanplan es un dels pus secutats pels braconaires.
Lo pangolin asiatic cava de traucs al sòl per s’amagar mas tanben pòt demorar plans sus un arbre pendent lo jorn. Sonque i a una espècia de pangolin en Asia qu’a una dièta un pauc desparièra de la d’autras espècias; lo pangolin de l’interior d’Índia manja tanben d’autras espècias d’insèctes a mai de formigas e termits. Per aquò poder far usa l’arpa centrala e, mai que mai, una lenga plan long e qu’arriba plan luenh.
Sonque lo pangolin chinés a una reproduccion sasonala. Las autras espècias de pangolin asiatic foguèron pas pro estudiadas e se pòt pas dire amb seguretat qu’an una reproduccion sasonala. Lo periòde de gestacion semblariá poder se situar – e aquò tanben serà, de segur, desparièr segon la sosespècia – tre dos o tres meses. Çò de pus abitual es aver sonque un pichonèl pangolin e pro e quand aquò arriba l’animal a las escatas que son pas duras e qu’auràn aquela caracteristica sonque qualcunes jorns aprés.
Un còp nascuts, totun, los joves pangolins ja an los uèlhs obèrts e pòdon caminar lèu. Es clar que seguisson la maire fins a l’amagatal qu’aquesta aurà bastit jos tèrra. Sonque ne sortiràn tornarmai divèrsas setmanas aprés mas sonque per explorar l’environament dempuèi la seguretat que pòt balhar demorar sus l’esquina de la maire. Lo jove pichon daissarà d’èsser alachat aperaquí los 3 meses de vida. Totun, los cercaires encara pòdon pas confirmar qual es l’espèr de vida d’aquesta bèla espècia asiatica.
La morfologia e conducha del pangolin son doncas unicas: amb las sieunas arpas pòdon trincar plan aisidament una camba umana, se l’estrategia de demorar coma una bola capita pas. A mai d’aquò, tanben pòdon lençar un acid qu’an en de glandulas pròchas a l’anus e que provòcan la fugida rapida de tot tipe de predators.
Sonque en l’an 2008 lo govèrn de Malàisia trapèt mai de 24 tonas de pangolins mòrts glaçats, que devián èsser enviadas en defòra del país. 14 tonas mai foguèron trobadas en Sumatra. Aquò fa de l’espècia la pus caçada del mond e poiriá demorar en dangièr critic se lo govèrn chinés fa pas res per finir aquel òrre chaple.
Divèrsas sosespècias ja patiguèron l’escantiment recent. E, se òm fa pas res lèu, serà sonque un fantasma del passat del Sud-èst asiatic. E tot per la cresença absurda chinesa que la sieuna carn a de proprietats medecinalas. Un fach que foguèt totjorn scientificament negat.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
