La situacion de lengas qu’apartenon a la meteissa familha, coma es lo cas de l’aragonés, l’occitan e lo catalan pòt èsser desparièr pr’amor de las desparièras realitats socialas e politicas. Sapiéncia occitana volguèt parlar amb lo president de l’Acadèmia Aragonesa de la Lenga per conéisser amb mai prigondor qué es la recenta refòrma ortografica de […]
Era Associacion Es Paums balhèc es prèmis deth Concors de Fotografia “Vilamòs, Tiò!!! Natura e cultura” ena sua quatau edicion. Eth Concors a coma tòca hèr a conèisher es valors dera Val d’Aran enes airaus dera natura, cultura, monuments e activitats e persones. Eth certamen siguec patrocinat per Baqueira Beret, Er Ajuntament de Vilamòs, Hormatgería […]
Un novèl estudi a confirmat que lo celèbre empèri nomada dels xiongnus foguèt un empèri fondat sus una estructura etnicament plan divèrsa. Los xiongnus contrarotlèron l’estepa euroasiatica fa mai de 2000 ans e lor empèri foguèt mai vast encara que lo posterior e benlèu mai celèbre empèri mongòl. Aital, los xiongnus visquèron a la meteissa […]
Lo ritme de desaparicion de fòrça espècias d’insèctes es tanben inquietanta per plusors cercaires qu’alertan sus la situacion dels insèctes en general als bòsques. Lo fenomèn es pas exclusiu de cèrt país europèu o american mas de totes al còp e, pr’amor d’aquò, los scientifics avisan de la gravetat de la situacion d’aqueles pichons animals. […]
Malgrat que totes los uèlhs occidentals èran en tot espepissar se la nau estatsunidenca SpaceX podiá s’enlairar plan – es lo màger coet jamai bastit per l’umanitat –, un autra estat asiàtic, Japon, assajèt d’arribar ièr al ser amb la nau Hakuto-R sus la superfície lunara en çò qu’an nomentat coma Primièra Mission (Mission 1). […]
Malgrat qu’es un animal preïstoric iconic encara uèi es plan desconegut per tot çò que tòca a la siá vida vidanta. Pr’açò una còla de cercaires analizèt l’evòri d’un mamot preïstoric (Mammuthus primigenius), que demorèt en Alaska fa aperaquí 17.100 ans. Segon los cercaires foguèt un dels darrièrs especimèns que visquèt en aquela region de […]
Un nòu estudi –sus un fach benlèu conegut per totes– a confirmat que la dièta mediterranèa pòt ben èsser restacada a un risc plan mendre de patir cèrtas malautiás coma la deméncia. Aquò arribariá pr’amor de l’ingestion d’aliments coma lo peissum, la frucha o encara, de fruches secs. Segon los cercaires, la dièta mediterranèa poiriá […]
Las formigas son d’insèctes qu’apertenon a la familha dels imenoptèrs amb d’abelhas e de vèspas. Son, mai que mai, d’insèctes qu’evolucionèron de las vèspas. Pendent la segonda mitat del sègle XXn foguèt confirmat que ja i aviá de formigas pendent lo Cretacèn, fa aperaquí 92 milions d’ans. Lo fossil de formiga mai ancian a una […]
Cossí se debana en plusors païses d’America meridionala – qu’an causit sauvar lors lengas autoctònas – mai d’un país african tanben deciciguèt d’introduïre d’autras lengas (regionalas) dins la sieuna educacion nacionala, al costat del francés. E aquò començarà dempuèi l’an 2024. Aital, lo Ministèri de l’educacion de Senegal confirmèt que, pendent lo començament del cors […]
Los cercaires creson que lo glaç de groenlàndia seriá plan pròche al ponch de fusion de non-retorn. Pr’amor que las emission de CO2 e de mai en mai pollucion l’atmosfèra terrèstra es de mai en mai cauda e aquò entraïna de conseqüéncias plan negativas pel glaç d’aquela region e que poirián venir una vertadièra catastròfa […]