Plusors vilas costièras del Mond s’enfonzan, segon las darrièras donadas dels satellit. Entre aquelas, Manila, la capitala de las Filipinas, seriá la que s’esfonza mai, e mai lèu. D’autras encara s’enfonzan de mai d’1,5 centimètre annadièr. Lo fenomèn es estat descobèrt per de cercaires en amassant de donadas mondialas e non pas localas sul cambiament environamental e la creissença del nivèl de la mar actual. Segon aquò, lo dangièr es màger per aquel tipe de vilas.
D’efièch, de nòvas donadas dels satellits demòstran qu’existís un dangièr per las vilas costièras de la planeta. Mai d’una s’enfonzan de qualques centimètres per an. La pojada del nivèl de la mar pr’amor del cambiament climatic ne seriá una de las causas principalas. Aquò provocariá un grand dangièr per las regions costièras, plan mai naut que çò que se pensava.
La trobalha foguèt publicada dins lo numeric Geophysical Research Letters. Matt Wei, que dirigiguèt una còla de l’Universitat de Rhode Island per estudiar aquel fenomèn, o expliquèt : « Avèm fach un estudi global de 99 vilas de 6 continents. Abans ja èra estat estudiat s’una vila particulara s’enfonzava o pas. La diferéncia ara es qu’avèm fach un estudi mondial e avèm descobèrt qu’es un fenomèn que se debana al nivèl mondial ».
Los cercaires utilizèron dos satellits europèus e aguèron de donadas de 2015 a 2020. Amb aquelas donadas, poguèron confirmar que i aviá plusors vilas costièras que s’enfonzavan. Los satellits subrevòlan cada 12 jorns la planeta e amb aquò poguèron tanben determinar s’aquel enfonzament èra actiu encara o pas.
Una situacion grèva en Asia
En qualques regions, coma l’asiatica, trapèron que cèrtas vilas s’enfonzavan de fins a 5 centimètres annadièrs : Tianjin, en China, mas tanben Karachi en Paquistan e encara mai Manila, a las Filipinas. De totas las vilas asiaticas estudiadas mai de 34 s’enfonzavan amb una mejana de mai d’un centimètre per an.
Segon Darío Solano-Rojas, de l’Universitat Autonòma de Mexic, es un fenomèn alarmant perque son de vilas que patisson un doble enfonzament, car, d’un caire, lo nivèl de la mar monta en seguida del cambiament environamental, e d’autre caire, la tèrra jos aquelas vilas tanplan s’enfonza. Segon aquel cercaire, cal estudiar lo fenomèn lèu-lèu e ne trobar la causa basica e las consequéncias. Son las condicions per que l’èsser uman pòsca far quicòm.
L’enfonzament del sòl jos aquelas vilas auriá, çò sembla, per causa las populacions que demòran dins aquelas vilas. Lo pes de las bastidas provocariá aquel esfondrament. Final del formulari
Pasmens, encara i auriá de rasons per èsser optimista, pr’amor qu’una d’aquelas vilas, Jakarta, s’enfonzèt pendent d’annadas de mai de 30 centimètres annadièrs. Uèi per uèi, pasmens, lo nivèl d’enfonzament de Jakarta es plan mendre, gràcias mai que mai a de nòvas leis governamentalas d’Indonesia. E çò de meteis se poiriá far dins d’autras vilas de la planeta abans que siá tròp tard.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
