Ua cuerta istòria dera pensada evolucionista tanben deu includir scientifics que sagèren tostemps d’arturar eth desvolopament der evolucionisme coma idèa scientifica. E açò que tanben ajudèren e fòrça, dilhèu sens sabe’c ath son desvolopament de manèra grana. Aguest siguec eth cas deth francés Georges Cuvier.
Cuvier (1769-1832) siguec un des prumèrs e dilhèu mès celèbres promotors de çò qu’ena epòca siguec nomentat anatomia comparada mès tanben dera paleontologia. Diuèrses ciutats der estat francés an eth sòn nòm en es carrèrs mès que tanben siguec era persona des estaments oficiaus que mès sagèc d’arturar eth desvolopament dera teoria que dempús serie coneishuda (damb era arribada de Darwin) com era Teoria dera Evolucion.
Aguest scientific francés estudièc en Suttgart e en 1788 venguec eth preceptor deth Comte d’Hericy, en Normandia. Serà ací ont descurbirà era anatomia comparada en tot dissecar un gat o un papagai a mès de diuèrsi peishi e molluscs. Pendent era revolucion non deishèc Normandia e contunhèc d’èster un apassionat des sciéncies naturaus.
Non guaire dempús, en 1795 ei cridat entà París pr’amor dera publicacion deth sòn libe Memòria sus es espècies d’elefants viui e fossils. Li serà donat un luòc en Musèu d’Istòria Naturau. En 1803 serà membre dera Academia de Sciéncies francesa e en 1806 dera Royal Society.
Era luta contra er evolucionisme
Totun, Cuvier, maugrat que tanben siguec ua des persones que mès trabalhèc entath desvolopament de diuèrses sciéncies, com per exemple era paleontologia, e sense es quaus era teoria dera evolucion non poirie èster desvolopada ne siguec eth scientific que mès sagèc d’arturar aguesta teoria e, de hèt, mès d’un istorian dera sciéncia considèra aué qu’ei pr’amor d’eth qu’aguesta teoria demorèc tan temps entà èster acceptada peth public generau a diferéncia d’auti païsi com es anglosaxons, a on s’espandiguec d’ua manèra mès rapida.
Cuvier siguec eth prumèr qu’anoncièc eth principi de subordinacion des òrgans animaus o com classar aguesti (articulats, vertebrats, molluscs e radiars). Tanben com aguesti podien e devien indicar eth sòn lòc en mon animau (òrdre, familha, genre e espècia). Donèc de nauas bases entara geologia : eth Jurassic a eth sòn nòm peth sòn classament. Totun, tostemps credec qu’es catastròfes provocauen extincions sonque locaus pr’amor que, dempús, naues espècies apareishien. Jamès parlèc dera espècia umana en sòns escrits.
Açò menèc Cuvier a ua grana dialectica damb Lamarck, que ja defenie un cèrt evolucionisme. Assajarà d’impedir eth desvolopament d’aqueres idèes enquiara sua mòrt. Dempús, Floren, tanben secretari dera Academia de Sciéncies de París, ac harà enquia 1864.
Eth pensament ena epòca qu’ère fòrça racista. Tanben Cuvier qu’en sòns estudis afirmèc qu’era raça nera ère ua des mès degenerades des umanes e que non auien nat intelligéncia. Segontes Cuvier eth sòn cran semblaue mès eth d’un monard qu’eth d’ua persona.
Tot açò situe Cuvier en un luòc fòrça especiau ena istòria dera sciéncia. Ajudèc a desvolopar sciéncies com era paleontologia o era geologia e era anatomia e defenec es extincions animaus pendent eth passat. Totun, qu’arturèc eth desvolopament des idèes evolucionistes ath long de tota era sua vida d’ua manèra qu’aué diderien que siguec, dilhèu, fòrça pòc scientifica.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
