UNA ESTELA AL TORN D’UNA ESTELA NANA BLANCA
Pels cercaires, trapar un sistèma binari quora es estudiat l’univèrs es brica comun. Son de sistèmas qu’an una estela nana blanca, a mai d’una estela nana bruna, dont d’autres tipes d’estela nana, e uèi sonque ne son coneguts una desena. Pasmens l’estudi d’aquel tipe de sistèmas pòt ajudar plan a comprene l’evolucion dels nomenats Jupitèrs cauds, gigants de gas pròches de la sieuna estela.
Jutament ara de scientifics espepissèron un parelh d’estelas situat a mai de 1.400 ans-lutz de nòstra planeta. L’espepissament foguèt possible mercés al Grand Telescòpi de l’Observatòri Europèu austral, situat al nòrd de Chile. Lo primièr membre d’aquel sistèma – conegut coma WD 0032–317 – es una nana blanca. L’autre es una nana bruna, una estela amb una massa plusors còps la de Jupitèr mas que pòt pas pus balhar de lutz. Lo sistèma es pro original; l’estela nana bruna vira al torn de l’autra en sonque 2,3 oras, un prètzfach plan rar a la Via Lactèa.
Pas gaire de lutz
Aquel tipe de sistèmas aufrís a la sciéncia l’escasença d’estudiar aquelas estelas plan, pr’amor que i a pas gaire lutz. Segon l’estudi, l’estela nana a una massa de 88 del còp que l’estela bruna a una massa de 75, restacada amb Jupitèr (100). Un prètzfach estonant pels cercaires. Un costat de l’estela es totjorn fàcia a l’autra del còp que l’autre demòra totjorn en escuretat.
L’irradiacion de l’estela, totun, es plan intensa. Aprés analisar la lutz del sistèma, Na’ama Hallakoun, de l’Institut Weizmann de Sciéncias, a Israèl, poguèt trobar la temperatura de superfícIa de l’estela nana bruna; al costat amb de lutz, la nana bruna a una temperatura d’entre 7.000°C e 9.500°C. Çò es dire una temperatura fins a 200 ºC pus nauta que la del Solei. Per contra, al costat escur, la temperatura es de sonque entre 1.000°C e 2.700°C.
L’estudi es estat publicat al numeric Nature Astronomy. Los autors del meteis afirman qu’aquel tipe de sistèmas va plan per estudiar de Jupitèrs cauds, de planetas pròches de las siás estelas e qu’an una massa e mesuras semblantas a Jupitèr. Son de planetas que patisson una nauta irradiacion de lutz e qu’an una atmosfèra amb una nauta energia. E qualcunes son tan prèp de l’estela que patisson tanben de marèas. Cossí que siá, estudiar lo recent descobèrt sistèma WD 0032–317 es una prigond avanç en l’estudi del cosmos.
La Redaccion
