ISTÒRIA DE LA VIDA (16), TANBEN DICHA EVOLUCION
Lo Miocèn foguèt una nòva edat que comencèt la planeta fa d’aperaquí entre 25 e 5 milions d’annadas. A nivèl geologic s’i debanèron de prètzfachs tras qu’importants pel mond actual; Africa truquèt amb Euròpa e Asia e nasquèron los Alps. E lo truc entre Índia e Asia provoquèt la naissença de l’Imalaia. Tanben nasquèron las Rocosas e los Andes. Austràlia e America del Sud, pasmens, contunhèron isoladas dels autres continents, amb una fauna e flora unica.
En Antartida ja i aviá de glaç e lo clima venguèt pus freg a la planeta. Amb aquel freg lo territòri ont i aviá d’èrba s’espandiguèt encara mai e cobriguèt de milions e milions de quilomètres cairats en Africa e Asia mas tanben en Euròpa e America.
Val pas dire que los mamifèrs que s’espandiguèron pus dins aquel mond d’èrba foguèron los erbivòrs. Lor estomac venguèt perfiechament adaptat a lor noiridura: l’èrba. I aviá d’ancessors d’antelòps, de vacas, de girafas e de fedas mas atanben d’ancessors pus modèrns dels cavals, de rinocèros e de camèls. Tanplan nasquèron alavetz los primièrs cèrvis en Euròpa e Asia, del còp qu’Africa èra plena de mastodonts e los primièrs monards. E, al costat d’aquela fauna, de creaturas estranhas coma los predators uèi coneguts coma cans-orses e los tigres de dents de sable.
Un mond sens fin d’èrba
Al Miocèn la vegetacion e l’ecosistèma pus espandit foguèt, sens dobte, la savana erbacèa. Aquò tanben entraïnèt una reduccion de la forèst. Los erbivòrs venguèron pus grosses per s’i adaptar. Un prat d’èrba ofrís totjorn mai d’energia qu’un bòsc. Lo boscatge sonque ofrís de noiridura tres o quatre meses l’an. Un prat d’èrba, pasmens, a una creisença regulara rapida e la sieuna adaptacion als cambiaments environamentals tanben es pus aisida.
La majoritat de les espècias d’èrba an una creissença pas gaire nauta, mas n’i a pro que pòdon arribar plan als 2 mètres de nautor. Sens besonh d’estructuras de supòrt, l’èrba produsís mai d’energia e de noiridura qu’una forèst.
I aguèt tanben fòrça adaptacions dins lo mond animal: calguèron de nòus tipes de dents amb un esmalt mai resistent, de dents màgers e amb una creissença pus contunha. A mai, calguèt aver una vision pus periferica per agachar aisidament los nous dangièrs dels predators que i aviá a la sabana. E nòus sistèmas de comunicacion dins los tropèls per donar l’alerta. Las pautas d’aqueles mamifèrs, fin finala, tanplan venguèron pus longas.
Prèp d’aquel ecosistèma d’autras espècias nasquèron e evolucionèron dins la forèst: de pics e de parroquets mas tanben de còrbs e de falcons al costat de las primièras mirguetas e los primièrs rats e de Chalicotheriums, d’ancessors màgers qu’espècias anterioras del caval. Totes aqueles mamifèrs podián ja crosar plan tota Africa, Euròpa e Asia. Un pichonèl monard que visquèt fa sonque 27 milions d’ans a la selva africana, Aegyptopithecus, donariá pas a Dryopithecus, vertadièr ancessor dels umans. Lo libre de l’evolucion dels ominids e ominins èra pròche per sa naissença.
Dins l’ocean, de predators òrres arribèron a de talhas estonantas: Carcharodon megalodon foguèt un dels ancessors de las làmias actualas. La sieuna longor podiá arribar de mejana fins als 20 mètres. D’efièch, la mar del Miocèn èra encara un mond fòrça diferent de la vida marina que coneissèm uèi lo jorn. Mas demorariá pas aital gaires milions d’ans pus.
La Redaccion
