ISTÒRIA DE LA VIDA (17), TANBEN DICHA EVOLUCION

Lo Pliocèn foguèt una edat geologica diferenta a l’actuala mas foguèt tan pròcha qu’òm poiriá arribar a dire que, geologicament, aquela edat, que se debanèt entre ara fa 5 e sonque 2 milions d’ans, foguèt parièra a l’edat actuala. Pasmens las màgers diferéncias foguèron a nivèl etologic (fauna) e pas gaire de vegetacion.

Per ansin, çò qu’es segur es que lo glaç de l’emisfèri nòrd s’espandiguèt pertot. E, doncas, a mai de l’Antartida, que i aviá fòrça mai glaç, sustot a l’emisfèri pus septentrional. Tot aquel glaç entraïnèt mai freg encara e la majoritat dels boscatges desapareguèron. E de prats d’èrba s’espandiguèron encara mai pertot.

Malgrat que foguèt una edat que la planeta èra de mai en mai pròcha a l’epòca actuala, i aviá de senhals que soslinhavan de grandas diferéncias; sens cap espècia umana encara a la Tèrra; lo mond èra plen de mamifèrs, mai que mai erbivòrs: de bòvids, de cèrvis, de gasèlas, d’antilòps e de cavals (benlèu cal dire melhor d’ancessors dels cavals, coma Pliohippus). Tanben de camèls, de mastodonts e de girafas de còl cuèrt. Totes demoravan en de tropelats de milions d’especimèns en Africa e America del Nòrd mas tanben en Euròpa.

Lo Pliocèn foguèt l’epòca de la naissença d’una espècia mamifèra plan celèbra uèi lo jorn: los ipopotams o melhor lors ancessors. D’efièch, los primièrs ipopotams foguèron trapats a la selva de mai d’un continent. Lors ancessors pus ancians èran… de pòrcs (o d’animals de la quita familha, çò es de suids). Uèi, totun, sonque demòran doas espècias d’ipopotams e alavetz n’i aviá fins a uèch. Pichonas mas importantas diferéncias que donan de caracteristicas pròprias a aquela edat.

Los tropelats d’ervibòrs (que n’i aviá milions) creèron pus senhals d’alèrta per s’avisar de l’ataca dels predators. Mas aqueles tanben evolucionèron, e plan. Lor velocitat venguèt màger e fòrça predators aprenguèron a caçar tanben en tropel, coma canids e felids. Per ansin, podián arribar a caçar d’animals fins a dètz còps mai grosses qu’eles, come fan uèi lo jorn de predators africans coma los licaons.

Lo gregarisme venguèt tanplan mai important per aqueles predators car caçar en tropèl èra totalament desparièr de çò qu’avián fach fins alara e sonque podián èsser d’animals mai socials se volián subreviure en tropel (e coma espècia). Dins un tropel o comunautat animala totes coneisson lor luòc e l’interès del grop demòra sus d’autres possibles interesses particulars. Caçar en grop es la tòca d’una còla e totes devon seguir lo cap del tropelat.

America del Sud

Aprés milions d’annadas d’isolament l’America meridionala tornèt a s’amassar amb l’America del Nòrd a travèrs d’un pònt de tèrra. D’animals tras que singulars coma d’armadillos, de peresoses, d’orses formiguièrs e de toxodons agachèron l’arribada de fòrça autras nòvas espècias. Aquò tanben ajudèt aquelas espècias pus meridionalas a emigrar vèrs lo nòrd.

Atanben arribèron d’ancessors de cavals, de rats e d’elefantids. La concurrència cresquèt plan e aquò, amassa amb lo cambiament de cèrtas condicions climaticas pendent la fin del Pliocèn tanben entraïnèt l’extincion de plusors espècias qu’uèi existisson pas pus. Lo mond, totun, començava a semblar mai e mai la planeta actuala ont demoram. Emai lo clima foguèsse fòrça pus freg.

La Redaccion