Pendent los ans 1930, l’economia mondiala patiguèt la siá pièger crisi economica dins lo mond occidental. De caumatge, de barrament de fabricas, misèria generalisada… configuravan lo panorama abitual. En aquel contèxt, una votz foguèt fòrça escotada en ambedós costats de l’ocean Atlantic: John Maynard Keynes, un economista anglés qu’aviá publicats divèrses trabalhs sus la macroeconomia.
Las siás teorias abastan fòrça tèmas economics, mas es sustot remembrat sus la siá defensa de l’intervencion de las Administracions Publicas contra las crisis economicas. La siá idèa èra “diboishada” amb un exèmple absurd mas fòrça efectiu. Per lutar contra las enautidas taxas de caumatge èra de besonh que los caumaires aguèsson un sòu, pagat pel govèrn, e mai se trabalhèssen solament en dobrint de trauques en un camp, e los barrar immediatament (un trabalh absurd).
Mas l’importància sorgís pr’amor qu‘aquelas personas abandonan lor situacion coma caumaires e començan a aver un sòu, que los permet consomar (comprar) de produches e de servicis a las entrepresas, e d’aquela manièra activan tornarmai la consomacion e l’activitat empresariala privada. L’economia supèra aquel cèrcle o trauc ont èra atrapada.
Mai de mai trabalhaires
Las entrepresas an de besonh mai trabalhadors per respondre a la màger demanda de la consomacion, e contractan justament aquelas meteissas personas caumairas o que trabalhavan en dobrint e en barrant los absurdes trauques al camp. Aquela expansion redusís la taxa de caumaires e transforma lo movement economic dempuèi la decadéncia cap al creissement e l’expansion. Mas naturalament aquela politica economica exigís una pression fiscala fòrça enautida. Los impòstes creisson considerablament per poder manténer los sòus dels trabalhadors publics.
Gaireben un sègle après, las teorias keynesianas contunhan d’èsser debatudas en los cercles economics, amb defensors e detractors. En lo sieu moment, regims politics fòrça desparièrs implantèron las siás idèas coma una possibilitat de superar la crisi economica del moment. Lo govèrn britanic escotèt amb granda atencion las siás “recèptas” economicas e John Maynard Keynes venguèt l’economista mai escotat e respectat a la City de Londres. Als Estats Units, lo president Franklin Delano Roosevelt inicièt lo “New Deal”, amb una ambiciosa planificacion de bastiment de centralas electricas, de rotas, d‘escòlas… que donèron trabalh a fòrça caumaires nòrd-americans, e redusiguèron las interminablas coas d’espera als burèus de recèrca de trabalh.
E en un sens totalament opausat, e sens voler reconéisser l’influéncia de Keynes, lo Tresen Reich alemand o l’Itàlia de Mussolini, comencèron tanben una politica economica similara. Naturalament, las teorias keynesianas son totalament opausadas a las neoliberalas que gaudiguèron d’un grand desvolopament pendent los ans 1980 als Estats Units (Ronald Reagan) o Grand Bretanha (Margaret Thatcher), enemigas declaradas contra l’intervencion de las Administracions Publicas dins de l’economia. E lo dilèma contunha entre ambedoas posicions … e contunharà segurament pendent decènnis.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
