LOS PRIMIÈRS DINOSAURES DE LA SANG CAUDA
Quora arribèt sus la planeta lo primièr dinosaure de la sang cauda? De recentas descobèrtas afirman que qualques espècias de dinosaures podián crear la lor pròpria calor, mas quora aquò aguèt luòc? Quora quitèron de dependre del Solelh coma reptils e comencèron de poder contrarotlar la lor temperatura corporala?
Fins fa gaire, se cresiá que los dinosaures èran estats d’animals de la sang freja. Totun, la comunautat paleontologica a fòrça conversat sus l’afar, e la resulta n’es qu’uèi lo jorn se crei que qualques espècias èran endotermicas, çò es de la sang cauda, e d’autras exotermicas (coma los crocodils).
Per respondre a aquela question, foguèt realizat un nòu estudi que sa resulta es de sospechar qu’aquel moment arribèt fa aperaquí 180 milions d’ans. “La majoritat dels cambiaments evolutius subits pels dinosaures se debanèron pendent lo dich Eveniment de Jenkyns, que se passèt fa 183 milions d’ans. Es un eveniment termal conegut dempuèi fa gaire”, çò diguèt lo paleontològ Alfio Alessandro Chiaranze, de l’University College de Londres, que participèt a aqueste nòu estudi, publicat dins lo numeric internacional Current Biology.
Un grand eveniment termal
L’eveniment de Jenkyns se passèt fa 183 milions d’ans e aguèt per causa principala l’activitat volcanica de la region de Karoo-Ferrar. Afectèt fòrça los dinosaures e poiriá èsser estat lo moment que comencèron de desvolopar l’endotermia.
Dins l’estudi los cercaires analisèron los dinosaures e lo clima a travèrs de mai de 1000 fossils, divèrses modèls climatics e la geografia de l’epòca en mai de l’evolucion d’aqueles animals. E descobriguèron que dos dels tres grops màgers de dinosaures, çò es los terapòdes (T. Res e Velociraptor) e los ornistiquis (Stegosaures e Triceratops) migrèron vèrs de climas pus freges a aquela epòca. E alara poirián aver desvolopat l’endotermia. Los sauropòdes, per contra, d’animals coma Brontosaurus e Diplodocus, demorèron en de regions pus caudas.
Malgrat aquò, aquela migracion foguèt causada per de plan nautas temperaturas. Los animals migrèron pr’amor que cercavan de climas pus fresques. “De terapòdes e d’ornistiquis poirián aver desvolopat l’endotermia a aquela epòca. Los sauropòdes, per contra, demorèron en de climas pus cauds e venguèron gigantasses, çò diguèt Sara Varela, de l’Universitat de Vigo. Totun, perdián de calor a un ritme pus lent e aquò ajudava aquelas espècias a demorar activas mai de temps.
De remembrar que l’epòca dels dinosaures tanben se passèt pendent lo Jurassic, que s’espandiguèt entre fa 201 milions d’ans e 145 milions d’ans. Lo clima èra plan mai caud qu’ara e i aviá pas de glaç als pòls. E la majoritat de la vegetacion se constituissiá de selvas de conifèrs, palmièrs e falguièras.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
