Un dels patrimònis mai importants d’Occitània tota es la natura. I a plusors pargues naturals al país e un dels mai bèls es lo del Naut Lengadòc. Amb una superfícia de 306 000 ectaras e divèrses climas pr’amor d’èsser dins un luòc clau, confluéncia del mediterranèu, l’atlantic e lo territòri continental. Per mor d’aquò la sieuna fauna e flora son tanben un tresaur estonant.
Lo Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc foguèt creat fa gaireben 50 annadas, en 1973. Uèi lo jorn amassa 199 vilatges amb prèp de 100 00 abitants e l’administracion del pargue luchèt totjorn per tonar a aver lo labèl de l’airal coma un endrech natural regional (son classament sonque demòra 12 ans e que ne recebèt la renovacion darrièra en 2012).
La diversitat de climas que i a al pargue entraïna un tresaur d’ecosistèmas; dempuèi l’airal amb d’influéncia climatica atlàntica, situat a l’oèst del pargue e que recep fòrça pluèjas fins al mediterranèu, mai sec e amb de pluèjas violentas pendent la casuda e la prima. A mai, tanben a un cèrt airal que patís mailèu un clima continental, mai al nòrd del pargue. Los rius e flumes finisson a la mar Mediterranèa o l’Atlantic pr’amor de la nautor geografica.
Lo paisatge del pargue es doncas fòrça divèrs, amb d’airals ont la reina del paisatge es la montanha (coma la region d’Espinosa), de forèsts sens fins (la Montanha Negra) o de landas (La Cauna) o encara un antic país minièr qu’environa las montanhas d’Òrb.
Lo paisatge es doncas, divèrs e tanben complèx, amb d’airals que nasquèron pendent l’epòca primària e d’autres mai recents, formats fa sonque 3 milions d’annadas, un fach geologicament fòrça jove. Pr’aquò i a d’endreches amb de ròcas metamorfosicas qu’entraïnèron la naissença de ròcas plutonicas, sustot prèp d’Espinosa, mas tanben n’i a d’autres amb un paisatge mai sedimentari, al torn de Graisseçac. L’interés geologic del pargue es doncas unic, amb mai d’una cauna que pòt èsser estonanta pels visitants ( La Cauna de la Devesa).
Un paisatge de montanha
Lo pargue del Naut Lengadòc es plan pròche al Massís Central Occitan (e doncas tanben prèp d’un autre pargue occitan unic, lo dels Grands causes). La nautor mejana es de 900 mètres, çò que vòl dire un paisatge de montanha mejana, malgrat qu’a de cims encara pus nauts, coma lo Puèg de Montgrad (1269 mètres).
Dempuèi la sieuna creacion l’administracion del pargue aguèt coma tòca la preservacion del territòri mas tanben lo desvolopament toristic moderat de l’airal, l’educacion environamentala e la difusion de l’occitan, considerat coma la lenga pròpria del territòri.
E òc. Pr’amor que lo pargue volguèt totjorn ajudar e desvolopar l’occitan coma utís de cultura dins lo Naut Lengadòc. Per ansin, aquela lenga es pas considerada sonque coma una lenga territorial e pro, mas tanben un signe d’identitat cultural qu’al Naut Lengadòc es plan prigond pr’amor de lors abitants.
Aital, e dempuèi lo classament de l’UNESCO de la lenga d’òc coma un patrimòni en dangièr lo pargue volguèt ajudar en la difusion de la cultura occitana a travèrs de la sensibilizacion escolara e dels visitants o encara d’autres mejans, coma lo jornal del pargue, escrich tanplan en occitan, un fach brica abitual.
Dempuèi sa creacion lo pargue patiguèt la sortida de mai d’una comuna qu’èra pas d’acòrdi amb las leis localas sus l’industria locala. D’efièch, uèi lo jorn lo pargue a una carta qu’enebís mai de 300 torres eolicas amb mai de 125 mètres caduna. Mas tanben i entrèron d’autras pr’amor del benefici economic e cultural que dòna formar part d’aquel pargue.
La fauna e flora del pargue es benlèu un dels tresaurs mai grands; de garriga e maquís mas tanben de casses e de pins Douglas, 170 espècias animalas diferentas, 250 espècias d’aucèl dont 120 abitualas, 2 500 espècias plantas amb flor…de soslinhar cèrtas espècias emblematicas coma l’agla de Bonelli, la truita fario, la geneta, la loira, lo muflon (originari de Corsega) e encara lo lop.
Per ansin, es un pargue unic e plan recomanable de lo visitar, qu’ofrís al present çò que foguèt lo Naut Lengadòc pendent d’epòcas passadas, çò es una tèrra de resisténcia: la Montanha negra foguèt un luòc de refugi dels bons òmes fins al sègle XIV e puèi dels protestants calvinistas perseguits pels dragons del rei Solelh (lo Musèu del Protestantisme a Ferrièiras ne prepausa uèi lo rebrembe istoric).
E tot aquò sens arribar a parlar de la Preïstòria, una epòca tras que rica tanben a la region, amb plusors megalits que pòdon èsser encara uèi trapats al long dels camins. D’efièch que cal visitar lo Mu`seu de la Preïstòria de Sant Ponç de Tomièiras per n’aver un idèa mai prigonda.
Ne poiriam parlar encara plan mai. L’endrech es estonant per son paisatge, populacion e riquesa culturala occitana, a mai de la sieuna fauna e flora. Mas cal pas dublidar que lo Pargue Nacional Regional del Naut Lengadòc es sonque un tresaur natural mai dels plusors que n’a una nacion tanplan excepcionala: Occitània.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
