Lo fosfòr es un element que se pòt trobar pertot, quitament dins de biomoleculas coma l’ADN, l’ARN o d’autres. Los minerals que contenon de fosfòr, coma la schreibersita, e que casèron sus la Tèrra amb de meteòrs, foguèron totjorn considerats coma la font basica de creacion de fosfòr prebiotic. Pasmens ara, de mai en mai de cercaires creson que lo fólzer durant de miliards d’annadas ne seriá mai la causa que los meteòrs. Es la resulta d’un estudi de las universitats anglesas de Leeds e Yale.
Durant l’estudi, dirigit per Benjamin Hess, de l’Universitat de Leeds, foguèt analisat un tròç de fulgurita, formada quand de fólzer tombèt sus Glen Ellyn, als Estats Units, en 2016. Dins lo quite mineral tanben i trapèron cèrta quantitat de schreibersita. Aqueste es un mineral que se pòt dissòlver dins l’aiga malgrat que la majoritat dels minerals que contenon de fosfòr ne son incapables.
“I a fòrça scientifics qu’afirman que la vida sus nòstra planeta a per origina la superfícia de l’aiga, çò diguèt Hess. E tanben i a fòrça modèls de cossí se formèt la vida sus la Tèrra e que parlan tanplan de plusors meteòrs que contenon de schreibersita. Nosautres avèm trapat una nauta quantitat de schreibersita dins la fulgurita qu’avèm estudiada.”
Pas una soleta causa
“Mas lo fólzer poiriá tanben èsser la rason de la creacion de mai de fosfòr sus la planeta, en mai de la casuda de meteòrs, çò contunhèt Hess. E aquò dobrís la pòrta a un fach encara pus important; la formacion de vida sus d’autras planetas seriá possibla e mai se i a pas gaire de meteòrs.”
Doncas, los cercaires qu’an fach aquel estudi an determinat que los minerals que tenon de fosfòr creat pel fólzer son mendres que los creats per de meteòrs. Lo fólzer auriá començat sus la Tèrra fa almens 3,5 miliards d’ans e poiriá aver un ròtle clau dins la creacion de la vida. A mai, auriá interferit fòrça mens dins l’evolucion de la vida pr’amor qu’a pas d’efièches tan negatius coma los dels meteòrs. 
“Lo bombardament ancian que lo patiguèt la planeta nòstra es un fach que se ten sonque un còp dins tota l’istòria del sistèma solar, çò soslinhèt Jason Harvey, de l’Universitat de Leeds. Mas quand una planeta aumenta sa massa, i a de mens en mens de meteòrs. E lo fosfòr qu’arriba amb eles tanben demesís. Lo fólzer, d’un autre caire, se manifèsta sovent, e se i a pro de condicions atmosfericas la formacion d’elements basics per la vida es tanben un fach.”
“Aquò, totun, dobrís una nòva pòrta a la sciéncia, perque la formacion de la vida poiriá aver agut luòc a quin moment que foguèsse. Cal far una analisi mai prigonda de la fulgurita, çò demandèt Sandra Piazolo, tanben d’aquela universitat anglesa, car poiriá èsser fondamentala. Cal téner mai d’informacion scientifica sus l’environament que recep de fólzer e sus quin procès quimic entraïna la creacion del fosfòr. Sonque amb aquelas responsas poiriam plan conéisser quora se creèt la vida sus la planeta pel primièr còp. L’estudi foguèt publicat dins lo numeric scientific Nature Communications.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
