Malgrat qu’es brica comun, la desfacha que l’armada espanhòla patiguèt en Annual, al Marròc, ara fa cent ans, en 1921, entraïnariá tras qu’importants evenements politics dins l’estat espanhòl, que provocarián, primièr, un còp d’estat militar, e puèi, l’arribada de la república en aquel estat mediterranèu. Per ansin, òm pòt remembrar la desfacha de l’armada espanhòla davant l’ataca dels berbèrs del Rif pendent la Guèrra del Rif, que demorariá fins a 1927. La desfacha es encara uèi plan importanta istoricament car jamai los espanhòls patiguèron un nombre tan naut de mòrts en batalha. Benlèu pr’açò l’episòdi foguèt conegut coma lo Desastre d’Annual.
Tot comencèt pendent lo començament de 1921, quand lo general espanhòl Silvestre desbarquèt al nòrd del Marròc e espandiguèt d’un biais plan marrit la linha de comunicacions de l’armada espanhòla. Aprés marchar mai de 130 Km lo territòri conquistat demorava sonque en mans de pichonèls fòrts (blocaos) amb un desenat de soldats cadun.
Foguèt alavetz quand l’armada berbèra del Rif, dirigida per Abd el Krim decidiguèt los atacar sul pic. Lo 22 de julhèt de 1921, mai de 5000 soldats espanhòls foguèron atacats per pus de 3 000 berbèrs. Lo general Silvestre demandèt a los soldats per ràdio de se retirar. Los berbèrs contunhèron l’ataca e los espanhòls comencèron a fugir sens cap òrdre militar.
Aprés la batalha, que foguèt mai que mai un chaple, los espanhòls avián perdut mai de 13 000 soldats, del còp que los berbèrs sonque aperaquí 800. Aprés aquò los berbèrs conquistèron 130 fòrts espanhòls e pendent l’agost l’estat espanhòl aviá perdut tot çò qu’aviá ganhat dempuèi 1909 al Marròc. Lo general Silvestre foguèt jamai trapat. Segon qualqu’unas fònts moriguèt pendent la batalha.
La retirada generala
Aprés aquò los vaissèls militars de la flòta espanhòla fugiguèron e totes los espanhòls, civils e militars que i aviá al Marròc espanhòl, fugiguèron vèrs lo Marròc francés. Urosament pels espanhòls, los berbèrs tanben espandiguèron d’un biais marrit la siás linhas e Abd el Krim poguèt pas conquistar la vila de Melilla (Tamlit en berbèr), que foguèt pas conquistada, sonque per miracle. Los espanhòls demorèron divèrses meses abans non poguèron enviar una nòva armada al Marròc.
L’armada espanhòla patiguèt la pèrta de mai de 22 000 soldats a Annual e la posteriora batalha de Monte Arruit, a mai de 2 000 cavals, 150 canons e mai de 20 000 fusilhs. Aquò venguèt la pièger desfacha espanhòla a l’epòca modèrna e provoquèt una crisi politica gigantassa a l’estat espanhòl. Abd el Krim, de vacanças puèi en Occitània, declarèt al torn d’aquela batalha “La carn de galina es economica”. Lo quite an seriá proclamada la Republica berbèra del Rif, en 1923 la dictadura espanhòla de Primo de Rivera, e en 1931 la fugida del rei espanhòl Anfós XIIIen e l’arribada de la Republica Espanhòla.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
