Lo nom de la “question reiala” es la controvèrsia provocada per l’anullacion del matrimòni del rei Henry VIII d’Anglatèrra de la siá primièra molhèr, Catarina d’Aragon. L’an 1509, quand Henry èra estat proclamat rei, se celebrèt lo maridatge del nòu monarca amb la veusa de son fraire grand, Arthur. Amb aquel matrimòni contunhava la bona relacion entre la monarquia anglesa e las ispanicas.
Mas, e mai que Caterina parturèt en divèrsas escasenças, los mainats naissián mòrts o morissián qualqu’unes jorns après. Solament la princessa Mary subrevisquèt, mas la societat anglesa èra pas partidària de veire reinas segudas al tròn, e lo besonh d’aver un filh èra gaireben una obligacion. Mas la reina Catarina envielhiá (èra mai granda que lo meteis Henry) e semblava qu’èra cada còp mai malaisit engendrar un filh.
Henry aviá agut de filhs amb d’autras damas, coma Elizabeth Bount, mas èran filhs nascuts defòra del matrimòni e avián pas drech a l’eiretatge del tròn. Fin finala, Henry coneguèt Anne, de la familha dels Boleyn, fòrça plan ligats a la nauta societat, e amb una evidenta volontat de prosperar socialament.
Malgrat que Henry prepausèt a Anne Boleyn la convertir en la siá amant oficiala, las ambicions d’Anne anavan mai luènh, e acceptèt solament manténer la siá relacion amb lo rei, se Henry li prepausava matrimòni.
Lo monarca metèt en examen las desparièras opcions per anullar son matrimòni amb Catarina d’Aragon, e optèt per demandar aquela nullitat de maridatge mejançant la proïbicion al libre biblic del Levític, que proclamava que cap òme podiá pas se maridar amb la veusa de son fraire.
La responsa de Catarina e lors defensors se basava que la reina assegurava qu’ela jamai pas èra estada femna del defunt Arthur perque lo matrimòni s’èra pas estat consumat (lo prince Arthur aviá totjorn estat malaut e podiá pas consumar l’acte sexual). Mas los defensors del rei Henry defendián l’idèa contrària: qu’aquel primièr matrimòni de la reina èra estat consumat, e lo segond matrimòni amb Henry èra pas valid per de rasons biblicas.
L’Acta de Supremacia reiala
La Glèisa Catolica s’opausava a la nullitat del matrimòni e divèrses reialmes europèus, coma los ispanics, tanben per las relacions diplomaticas existentas. Fin finala, Henry decidiguèt proclamar que lo rei d’Anglatèrra a lo sieu reialme aviá mai poder en tèmas religioses que lo meteis Papa, l’Acta de Supremacia. Aital, Henry s’autregèt a el meteis la nullitat, anullèt lo títol de reina de Catarina, se maridèt amb Anne Boleyn l’an 1533 e ela venguèt la nòva reina d’Anglatèrra.
Mas pas totes èran d’acòrdi amb los actes qu’aviá realizat lo monarca. E la “question del rei” dividissiá la societat anglesa entre de partidaris e detractors. Amb l’objectiu d’evitar la trencadura de la societat, lo monarca anglés establiguèt lo caractèr obligatòri de realizar una sòrta de jurament entre las personalitats mai importantas del reialme, ont totes èran obligats a mostrar la siá leiautat envèrs lo monarca, e acceptar la nullitat de son primièr matrimòni e Anne Boleyn coma la nòva reina d’Anglatèrra.
Fòrça personalitats signèron la siá acceptacion, per paur a pèrdre los sieus títols e las siás proprietats, mas d’autras se mantenguèron fèrmas en la siá obediéncia al Papa de Roma e a la Glèisa Catolica e acceptèron pas los cambiaments (uèi, encara los catolics angleses considèran Catarina d’Aragon coma l’unica femna e reina de Henry VIII). Una de las victimas d’aquela repression foguèt Thomas More, ancian mèstre del meteis Henry, que foguèt pressionat per acceptar l’Acta de Supremacia, mas More se mantenguèt fisèl als sieus principis e moriguèt executat. Amb aquel episòdi comencèt la separacion d’Anglatèrra de l’obediéncia a Roma e la creacion de la Glèisa crestiana Anglicana.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
