Sade era pas decebut al subjecte de la vertut naturala de l’ome, mai cresiá que la condicion umana seriá plan ameliorada per mejan de l’egalitat absoluta, economica e sexuala. Era mai progressiu que los pensadors socials “radicaus” de son epòca e mesme de nòstres jorns.
Un de sos primièrs biografaires, Geoffrey Gorer, autor de The Revolutionary Ideas of the Marquis de Sade, indiquèt que Sade se trobava en opausicion absoluta als filosofs contemporaris a regard de son ‘negat absolut e continu del drech de proprietat,’ e de sa vista de la lucha dins la societat francesa en fin de sègle XVIII, que considerava pas una lucha entre Corona, borgesia, aristocracia o clergat, o entre los interesés seccionals d’aqueles l’un contre l’autre, mai de totes aqueles ‘practicament units contre lo proletariat.’ La conclusion de Gorer es que l’om pot considerar Sade ‘ab rason d’esser lo primier pensador socialista.’
Los socialistas dison que la societat es divisada entre doas classas antagonistas, los que possedisson e los que possedisson pas. Aquò es un ponch talament fondamental per Sade que lo repetís dins cada libre. Sa definicion de classa pòt gaire esser amelhiorada:
“Pensatz ges que vòli dire per lo pòble la classa dicha lo tiers etat [la borgesia al sens limitat]; non pas, vòli dire per lo pòble … eles que son obligats de sostenir la vida que per son trabalh e sa perspiracion.”
Division de l’umanitat
Dins son Aline et Valcour lo bon rei Zame comença sa descripcion de son sejorn en Euròpa aital:
“Pertot era evident que los òmes pòdon esser reduchs en doas classas egalament pietadosas; l’una lo ric, esclau de sos plasers; l’altra la victima malurosa de la fortuna; e trobavi jamai dins l’un lo desir de s’amelhiorar ni dins l’autre la possibilitat de lo far, come se los dos trabalhavan per son malur commun…; vesiai lo ric alordissent totjorn lo paure ab las cadenas e doblent a son torn son luxe, pendent que lo paure, insultat e mespresat per l’autre, recebiá gaire l’encoratjament necessari per tolerar son alordissament.
Exigissiai l’egalitat e l’om me disiá qu’aquo es utopic; mai lèu vesiai qu’aqueles que negavan sa possibilitat èran aqueles que ne’n perdrián…”
Aquò es lo començament d’un discors sus la guèrra de classa per lo mult ferotge evesque de Grenoble que declama “Es aquela classa (los paures) qu’abandonariai a las cadenas perpetualas e l’umiliacion … totes los autres devon cooperar ensems contra aquela classa abjecta … afin de l’alordir ab las cadenas, vist qu’eles a son torn seran alordits se non.”
Tèxt original d’Alan Johnstone, Paregut dins The Socialist Standard, janvier 2015
Version en Oc d’Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
