Una còla de cercaires ven de confirmar çò que seriá lo mineral pus caud de la planeta. La pèira es la zircònia cubica, trapada a una prigondor jos la superfícia de la Tèrra d’aperaquí 28 quilomètres. La tròba se passèt al lac Mistatin, a Canadà. Los scientifics afirman qu’es un mineral que pòt arribar plan als 2 370 ºC sens patir gaire dins la sieuna estructura. Aquò seriá lo recòrd pus naut de temperatura d’un mineral jamai trobat a la planeta.
Lo mineral, qu’es un tipe de veire e a de caracteristicas cristallinas foguèt encontrat per una còla de scientifics de l’Universitat de l’Oèst a Ontàrio, dirigida pel cercaire Michael Zanetti. La pèira trobada èra una ròca qu’aviá de granas de zircònia dins. Dempús de l’analizar prigondament foguèt confirmat que s’èra formada a mai de 2 370 ºC de temperatura, aprés la casuda d’un asteroïde. Dempús los cercaires ne cerquèron mai minerals d’aquela sòrta entre las annadas 2009 e 2011 e aital ne poguèron confirmar los traches.
Segon l’estudi fach los cercaires poguèron demostrar que la pèira trapada e d’autras èran vengudas de’n primièr liquidas per las nautas temperaturas justament aprés la casuda de l’asteroïde e que dempús venguèron solidas. E la temperatura qu’aviá patit aquela pèira èra dintrada dins la meteissa per diferents parts. “Es un mineral fondut que se formèt aprés la cauda de l’asteroïde, çò diguèt Gavin Tolometti de la còla de cercaires que l’estudièt. Fins ara no èra gaire conegut lo procés dels minerals de venir liquids e puèi tornar a l’estat solid, mas amb aquesta ròca avèm podut comprene melhor cossí se debana aquel procés a mai de conéisser cossí se formèt lo cratèr on queiguèt e cossí se refreguèt”
De temperaturas estonantas
Segon los cercaires, trapar de minerals que son en bas de cratèrs coma aquel balha una informacion excepcionala sul procès de formacion e barreja dels minerals pr’amor d’aquelas tras que nautas temperaturas. Amb aquela tròba ara avèm una chifra de temperatura que volèm restacar plan amb d’autres minerals per ne conéisser tanben cossí se formèron e a quina temperatura. E aquò non s’èra passat encara jamai.
“Totun, la descobèrta d’aquesta ròca soslinha lo prètzfach que sonque podèm trobar de temperaturas tan nautas en cèrts airals d’un cratèr. E es lo primièr còp, çò apondèron los cercaires, qu’un mineral del tipe reidita sonque se forma quan la zircònia ven jos una pression tras que nauta a mai d’un temperatura totalament estonanta, cossí es lo cas qu’avèm trapat al lac Mistatin”.
Per ansin, los scientifics trobèron que dins lo mineral i aviá fins a tres reiditas dins de granas de zircònia e que n’i aguèt aumens doas mai que cristallizèron a mai de 1 200 ºC. Ad aquela temperatura, l’estructura de la reidita ven plan instabla. Aital, òm poguèt confirmar que lo mineral aviá arribat als 2 370 ºC de temperatura mas tanben a una pression exteriora d’aperaquí entre 30 e 40 gigapascals.
Aquelas son las condicions que creèt la casuda del meteòr sus la superfícia terrèstra en aquel airal. Los minerals pus pròches foguèron los que patiguèron mai pression e temperatura e qualcunes d’aqueles patiguèron un trincament total de la siá estructura anteriora, un prètzfach que los cercaires tanben troban qu’es plan important pel mond de la geologia.
Segon l’estudi, lo mineral patiguèt una pression minimala de 30 gigapascals mas çò de mai probable foguèt que patiguèsse una pression de fins a 40 gigapascals a mai del recòrd de temperatura jamai patit per un mineral a la planeta e qu’ara es demorat confirmat per la sciéncia. Los cercaires, pasmens, tanben volguèron rebrembar que quan i a una pression coma aquela per una causa semblanta, los minerals, d’abituda, pòdon arribar a patir una pression de fins a 100 gigapascals abans de se s’evaporar. L’estudi foguèt publicat al numeric Earth and Planetary Science Letters.
La Redaccion
